صفحه محصول - تعیین سطح سیستم گردشگری روستایی با روش پتانسیل اکوتوریستی

تعیین سطح سیستم گردشگری روستایی با روش پتانسیل اکوتوریستی (docx) 1 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 1 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت دانشکده علوم انسانی گروه آموزشی جغرافیا پایاننامه تحصیلی جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد رشته: جغرافیا گرایش: برنامه ریزی توریسم عنوان سطح بندی نظام گردشگری روستایی در شهرستان رضوانشهر با بهره گیری از مدل EP استاد راهنما : دکتر روشن بابایی همتی نگارش: میترا کلانتری تابستان تقدیر و تشکر با تشکر از استاد بزرگوار جناب آقای دکتر روشن بابایی همتی که در تدوین این پایان نامه به عنوان استاد راهنما قبول زحمت فرموده و من از راهنمائیهای ایشان بسیار بهره برده ام، همچنین از مدیر محترم گروه جغرافیا جناب آقای دکتر تیمور آمار کمال سپاسگزاری و تشکر را دارم. تقدیم به: تمامی کسانی که در دوران تحصیل مشوق من بودند فهرست مطالب عنوان صفحه TOC \o "1-4" \h \z \u چکیده PAGEREF _Toc402560824 \h 1 مقدمه PAGEREF _Toc402560825 \h 3 فصل اول: کلیات تحقیق 1-1 بیان مسئله PAGEREF _Toc402560826 \h 5 1-2 سوال تحقیق PAGEREF _Toc402560827 \h 6 1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق PAGEREF _Toc402560828 \h 6 1-4 اهداف تحقیق PAGEREF _Toc402560830 \h 7 1-5 فرضیه PAGEREF _Toc402560831 \h 7 1-6 قلمرو تحقیق PAGEREF _Toc402560832 \h 7 1-7 محدویت های تحقیق PAGEREF _Toc402560833 \h 10 1-8 واژه ها و مفاهیم PAGEREF _Toc402560834 \h 10 فصل دوم: مبانی نظری تحقیق 2-1 توريسم و گردشگری PAGEREF _Toc402560835 \h 13 2-2 تعريف اصطلاحات توريسم PAGEREF _Toc402560836 \h 15 2-3 طبقه‏بندي انواع توريسم PAGEREF _Toc402560837 \h 18 2-4 اشكال عمده توريسم PAGEREF _Toc402560838 \h 20 2-4-1 توريسم طبيعت يا اكوتوريسم PAGEREF _Toc402560839 \h 20 2-4-1-1 توريسم اقليمي (كليماتوريسم) PAGEREF _Toc402560840 \h 20 2-4-1-2 توريسم ساحلي PAGEREF _Toc402560841 \h 21 2-4-1-3 توريسم كوهستان و برف شهرها PAGEREF _Toc402560842 \h 22 2-4-1-4 توريسم جنگل PAGEREF _Toc402560843 \h 23 2-4-1-5 توريسم كوير و بيابان PAGEREF _Toc402560844 \h 23 2-4-1-6 توريسم آبهاي معدني و آبهاي گرم PAGEREF _Toc402560845 \h 23 2-4-1-7 توريسم درماني PAGEREF _Toc402560846 \h 24 2-4-1-8 توريسم ورزشي PAGEREF _Toc402560847 \h 24 2-5 گردشگری روستایی PAGEREF _Toc402560848 \h 24 2-5-1 محدوده گردشگری روستایی PAGEREF _Toc402560851 \h 25 2-5-2 اصول کلی برای گردشگری در روستا PAGEREF _Toc402560870 \h 28 2-5-3 فواید توسعه گردشگری روستایی PAGEREF _Toc402560883 \h 29 2-5-4 آسیب های توسعه گردشگری روستایی PAGEREF _Toc402560903 \h 32 2-5-5 خدمات گردشگری روستایی PAGEREF _Toc402560922 \h 35 2-5-6 فراورده کلی گردشگری روستایی PAGEREF _Toc402560924 \h 36 2-6 زيربناهاي صنعت توريسم PAGEREF _Toc402560926 \h 37 2-7 عوامل موفقيت كشورها در جلب توريسم PAGEREF _Toc402560927 \h 38 2-8 اثرات گردشگری PAGEREF _Toc402560930 \h 41 2-9 اثرات زیست محیطی PAGEREF _Toc402560931 \h 42 2-10 اثرات اقتصادی گردشگری PAGEREF _Toc402560932 \h 47 2-11 اثرات فرهنگی- اجتماعی گردشگری PAGEREF _Toc402560933 \h 51 2-12 اثرات سیاسی توسعة گردشگری PAGEREF _Toc402560934 \h 55 2-13 نظریه های گردشگری PAGEREF _Toc402560935 \h 56 2-13-1 نظرات قضایی PAGEREF _Toc402560936 \h 56 2-13-2 نظرات تولیدی PAGEREF _Toc402560937 \h 56 2-13-3 نظرات تاریخی PAGEREF _Toc402560938 \h 57 2-13-4 نظرات مدیریتی PAGEREF _Toc402560939 \h 57 2-13-5 نظرات اقتصادی PAGEREF _Toc402560940 \h 58 2-13-6 نظرات جامعه شناسی PAGEREF _Toc402560941 \h 58 2-14 مکاتب گردشگری PAGEREF _Toc402560942 \h 60 2-14-1 مکتب آمریکا PAGEREF _Toc402560943 \h 60 2-14-2 مکتب کانادا PAGEREF _Toc402560944 \h 60 2-14-3 مکتب انگلیس PAGEREF _Toc402560945 \h 61 2-14-4 مکتب استرالیا PAGEREF _Toc402560946 \h 61 2-15 پیشینه تحقیق PAGEREF _Toc402560947 \h 62 فصل سوم: ویژگیهای جغرافیایی تحقیق 3-1 روش کار PAGEREF _Toc402560948 \h 74 3-1-1 نوع روش تحقيق PAGEREF _Toc402560949 \h 74 3-1-2 روش گردآوری PAGEREF _Toc402560950 \h 74 3-1-3 ابزار گردآوری PAGEREF _Toc402560951 \h 75 3-1-4 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات PAGEREF _Toc402560952 \h 75 3-1-5-جامعه آماری و حجم نمونه و مقطع زمانی PAGEREF _Toc402560953 \h 75 3-1-6- متغیر های تحقیق PAGEREF _Toc402560954 \h 76 3-2 ویژگیهای جغرافیایی محدوده مورد مطالعه PAGEREF _Toc402560956 \h 78 3-2-1 موقعیت PAGEREF _Toc402560957 \h 78 3-2-2 مشخصات محیط طبیعی PAGEREF _Toc402560958 \h 79 3-2-2-1 توپوگرافی PAGEREF _Toc402560959 \h 79 3-2-2-2 زمین شناسی PAGEREF _Toc402560963 \h 82 3-2-2-3 اقلیم PAGEREF _Toc402560964 \h 89 3-2-2-3-1 درجه حرارت PAGEREF _Toc402560965 \h 89 3-2-2-3-2 بارندگی PAGEREF _Toc402560967 \h 92 3-2-3 رطوبت هوا PAGEREF _Toc402560969 \h 95 3-2-4 ابرناکی سالانه PAGEREF _Toc402560970 \h 96 3-2-4-1 ابرناکی ماهیانه PAGEREF _Toc402560971 \h 97 3-2-5 ساعات آفتابی PAGEREF _Toc402560972 \h 98 3-2-5-1 ساعات آفتابی ماهانه PAGEREF _Toc402560973 \h 99 3-2-5-2 روزهای یخبندان PAGEREF _Toc402560974 \h 100 3-2-6 فشار هوا PAGEREF _Toc402560975 \h 102 3-2-7 باد PAGEREF _Toc402560976 \h 103 3-2-8 روش دمارتن اصلاح شده PAGEREF _Toc402560977 \h 106 3-2-9 سيستم طبقه بندي آمبرژه PAGEREF _Toc402560978 \h 107 3-2-10 منحني آمبروترميك PAGEREF _Toc402560979 \h 109 3-2-10-1 خاکشناسی منطقه PAGEREF _Toc402560980 \h 110 3-2-10-2 منابع آب PAGEREF _Toc402560981 \h 114 3-2-10-3 پوشش گیاهی PAGEREF _Toc402560983 \h 118 3-2-11 طبقه جنگلی پست PAGEREF _Toc402560984 \h 118 3-2 -11-1جنگلهای مخلوط ( آمیخته ) هیرکانین: PAGEREF _Toc402560985 \h 118 3-2-11-2 جنگلهای راش (آلش) کوهستانی PAGEREF _Toc402560986 \h 119 3-2-11-3 طبقه کوهستانی فوقانی PAGEREF _Toc402560987 \h 119 3-2-11-4 طبقه چراگاههای طبیعی و کوهستانی: PAGEREF _Toc402560988 \h 120 3-2-12 مشخصات اجتماعی - جمعیتی PAGEREF _Toc402560989 \h 123 3-2-13 تعدادجمعیت در سالهای آماری PAGEREF _Toc402560990 \h 123 3-2-14 توزیع و تراکم جمعیت PAGEREF _Toc402560991 \h 127 3-2-15 ساختار سنی و جنسی جمعیت PAGEREF _Toc402560992 \h 128 3-2-15-1 ساختار جنسی PAGEREF _Toc402560993 \h 128 3-2-16 سواد وآموزش PAGEREF _Toc402560994 \h 129 فصل چهارم: تجزیه تحلیل داده ها و یافته های تحقیق 4-1- پتانسیل های گردشگری روستایی در شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402560995 \h 132 4-1-1 زمین شناسی و توریسم PAGEREF _Toc402560996 \h 132 4-1-2 آب و هوا و توریسم PAGEREF _Toc402560997 \h 134 4-1-2-1 اقلیم و آسایش از روش ماهونی PAGEREF _Toc402560998 \h 137 4-1-2-2 اقلیم و آسایش به روش الگی PAGEREF _Toc402560999 \h 140 4-1-3 شبکه آب و توریسم PAGEREF _Toc402561000 \h 141 4-1-4 توپوگرافی و توریسم PAGEREF _Toc402561001 \h 143 4-1-4-1 واحد ساحلی، جلگه ای وکوهپایه ای PAGEREF _Toc402561002 \h 143 4-1-4-2 واحد کوهستانی کم ارتفاع PAGEREF _Toc402561003 \h 144 4-1-4-3 واحد کوهستانی نسبتا مرتفع PAGEREF _Toc402561004 \h 145 4-1-4-4 واحد کوهستانی بسیار مرتفع PAGEREF _Toc402561005 \h 145 4-1-5 پوشش گیاهی و توریسم PAGEREF _Toc402561006 \h 146 4-1-6 دشت دورا PAGEREF _Toc402561007 \h 150 4-1-7 منطقه حفاظت شده قرقاول (ساحل تازه آباد رودسر) PAGEREF _Toc402561008 \h 151 4-1-8 ییلاقات ارده و پارگام PAGEREF _Toc402561009 \h 151 4-1-9 آبشار ویسادار (جاده آبویار) PAGEREF _Toc402561010 \h 153 4-1-10 نهالستان پیلمبرا PAGEREF _Toc402561011 \h 155 4-1-11 پارک جنگلی دکتر درستکار PAGEREF _Toc402561012 \h 155 4-1-12 پارک جنگلی گیسوم PAGEREF _Toc402561013 \h 156 4-2 سطح بندی جاذبه های گردشگری روستایی درشهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561014 \h 158 فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات 5-1 بحث و نتیجه گیری PAGEREF _Toc402561015 \h 164 5-2پیشنهادات PAGEREF _Toc402561016 \h 171 5-3-آزمون فرضیه ها PAGEREF _Toc402561017 \h 174 منابع و مأخذ PAGEREF _Toc402561018 \h 177 فهرست جداول عنوان صفحه TOC \h \z \t "caption 1" \c جدول 2-1 آثار سیاسی توسعة گردشگری PAGEREF _Toc402561446 \h 35 جدول 3-1 تعداد و درصد روستاهای شهرستان رضوانشهر بر حسب طبقات ارتفاعی PAGEREF _Toc402561447 \h 51 جدول 3-2 میانگین دمای ایستگاه پیلمبرا سانتی گراد PAGEREF _Toc402561448 \h 58 جدول 3-3 داده های حرارتی ایستگاه پیلمبرا درجه سانتیگراد PAGEREF _Toc402561449 \h 59 جدول 3-4 متوسط بارندگی و در صد بارش ایستگاه پیلمبرا میلی متر PAGEREF _Toc402561450 \h 60 جدول 3-5 درصد بارندگی فصلی ایستگاه پیلمبرا PAGEREF _Toc402561451 \h 61 جدول 3-6 میانگین آمار رطوبت نسبی در ایستگاه پیلمبرا-به در صد PAGEREF _Toc402561452 \h 62 جدول 3-7 میانگین درصد رطوبت نسبی هوا در ایستگاه پیلمبرا PAGEREF _Toc402561453 \h 62 جدول 3-8 میانگین سالانه روزهای ابری ایستگاه انزلی PAGEREF _Toc402561454 \h 63 جدول 3-9 میانگین روزهای ابری ماهیانه ایستگاه انزلی PAGEREF _Toc402561455 \h 64 جدول 3-10 میانگین سالانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی PAGEREF _Toc402561456 \h 65 جدول 3-11 میانگین ماهیانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی PAGEREF _Toc402561457 \h 66 جدول 3-12 وضعیت روزهای یخبندان در ایستگاه هواشناسی پلیمبرا PAGEREF _Toc402561458 \h 67 جدول 3-13 میزان فشار ماهانه هوا در بندر انزلی (واحد میلی بار) PAGEREF _Toc402561459 \h 68 جدول 3-14 مشخصات بادهای محلی در منطقه مورد مطالعه: PAGEREF _Toc402561460 \h 69 جدول 3-15 طبقه‏بندي اقليمي به روش دمارتن PAGEREF _Toc402561461 \h 70 جدول 3-16 ارزیابی منابع آب میلیون متر مکعب PAGEREF _Toc402561462 \h 77 جدول 3-17 تغییرات جمعیت در سالهای 1390-1385 در شهرستان رضوانشهر1390 PAGEREF _Toc402561463 \h 82 جدول 3-18 تعداد خانواردر سالهای 1385 و1390 شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561464 \h 83 جدول 3-19 بعد خانواردر سالهای 1385 و 1390 درشهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561465 \h 84 جدول 3-20 تراکم جمعیت در سالهای 1385 و 1390درشهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561466 \h 85 جدول 3-21 ساختار جنسی شهرستان رضوانشهر در سالهای 1390-1385 PAGEREF _Toc402561467 \h 86 جدول 3-22 تعداد افراد باسواد زن و مرد در شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561468 \h 87 جدول 4-1 اقلیم و آسایش از روش ماهونی PAGEREF _Toc402561469 \h 94 جدول 4-2 ماتریس مربوط به امتیازات و جاذبه های گردشگری شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561470 \h 110 فهرست نمودارها عنوان صفحه TOC \h \z \t "caption 2" \c نمودار 3-1 تعداد روستاهای شهرستان رضوانشهر بر حسب طبقات ارتفاعی PAGEREF _Toc402561588 \h 51 نمودار 3-2 میانگین دمای ایستگاه پیلمبرا شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561589 \h 59 نمودار 3-3 متوسط بارندگی ایستگاه پیلمبرا PAGEREF _Toc402561590 \h 60 نمودار 3-4 درصد بارندگی فصلی ایستگاه پیلمبرا PAGEREF _Toc402561591 \h 61 نمودار 3-5 میانگین درصد رطوبت نسبی در ایستگاه پیلمبرا PAGEREF _Toc402561592 \h 63 نمودار 3-6 مقدار ابرناکی سالانه ایستگاه انزلی PAGEREF _Toc402561593 \h 64 نمودار 3-7 میانگین روزهای ابری ماهیانه ایستگاه انزلی PAGEREF _Toc402561594 \h 64 نمودار 3-8 میانگین سالانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی PAGEREF _Toc402561595 \h 65 نمودار 3-9 میانگین ماهیانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی PAGEREF _Toc402561596 \h 66 نمودار 3-10 وضعیت روزهای یخبندان در ایستگاه هواشناسی پلیمبرا PAGEREF _Toc402561597 \h 67 نمودار 3-11 منحنی آمبروترمیک در شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561598 \h 72 نمودار 3-12 تغییرات جمعیت در سالهای 1390-1385 در شهرستان رضوانشهر1390 PAGEREF _Toc402561599 \h 82 نمودار 3-13 تعداد خانواردر سالهای 1385 و1390 شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561600 \h 83 نمودار 3-14 بعد خانواردر سالهای 1385 و 1390 درشهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561601 \h 84 نمودار 3-15 تراکم جمعیت در سالهای 1385 و 1390درشهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561602 \h 85 نمودار 3-16 ساختار جنسی شهرستان رضوانشهر در سالهای 1390-1385 PAGEREF _Toc402561603 \h 87 نمودار 3-17 تعداد افراد باسواد زن و مرد در شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561604 \h 88 فهرست اشکال عنوان صفحه TOC \h \z \t "caption 3" \c شکل 3-1 اقلیم نمای دومارتن PAGEREF _Toc402561662 \h 71 شکل 3-2 اقلیم نمای آمبرژه PAGEREF _Toc402561663 \h 72 تصویر شماره 4-1 چشمه PAGEREF _Toc402561664 \h 90 تصویر شماره 4-2 وجود دره های صعب العبور PAGEREF _Toc402561665 \h 90 تصویر شماره 4-3 وجود صخره های سنگی PAGEREF _Toc402561666 \h 91 تصویر شماره 4-4 وجود دره های عمیق با جریان آب دائمی PAGEREF _Toc402561667 \h 91 تصویر شماره 4-5 نمایی از شرایط میکرو کلیمایی در رضوانشهر PAGEREF _Toc402561668 \h 92 تصویر شماره 4-6 جریان آب رودخانه شفارود و استفاده ازهوای پاک و خنک در اطراف آن PAGEREF _Toc402561669 \h 92 تصویر شماره 4-7 مناطق مناسب شهرستان که برای ورزشهای زمستانی PAGEREF _Toc402561670 \h 93 تصویر شماره 4-8 چشم اندازی از جنگل های شفارود شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561671 \h 94 شکل شماره 4-9 اقلیم نمای الگی را در شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561672 \h 96 تصویر شماره 4-10 نمایی از رود خانه شفارود و بستر سیلابی آن PAGEREF _Toc402561673 \h 97 تصویر شماره 4-11 نمایی از تونل شفارود PAGEREF _Toc402561674 \h 98 تصویر شماره 4-12 نمایی از اراضی جلگه ای و ساختمانهای جدید PAGEREF _Toc402561675 \h 99 تصویر شماره 4-13 نمایی از آبشار خجه دره PAGEREF _Toc402561676 \h 99 تصویر شماره 4-14 نمایی از پوشش گیاهی و راه ارتباطی PAGEREF _Toc402561677 \h 100 تصویر شماره 4-15 نمایی ازرودخانه شفارود وگردشگران در بستر PAGEREF _Toc402561678 \h 101 تصویر شماره 4-16 پوشش بکر جنگلی و شاخه های فرعی حوضه ی شفارود PAGEREF _Toc402561679 \h 101 تصویر شماره 4-17 چشم انداز راشستانهای "لمیر" در شمال غرب حوضه(شعماری، 1383) PAGEREF _Toc402561680 \h 102 تصویر شماره 4-18 ییلاق زندانه و مناظر زیبای آن PAGEREF _Toc402561681 \h 102 تصویر شماره 4-19 مرتع منطقه برزکوه PAGEREF _Toc402561682 \h 103 تصویر شماره 4-20 نواحی مرتعی زندانه (شعماری، 1383) PAGEREF _Toc402561683 \h 103 تصویر شماره 4-21 نواحی مرتعی برن(شعماری، 1383). PAGEREF _Toc402561684 \h 103 تصویر شماره 4-22 چشم انداز پوشش مرتعی"دشت دامن" در جنوب غرب شهرستان PAGEREF _Toc402561685 \h 104 تصویر شماره 4-23 دشت دورا ن در ییلاقات شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561686 \h 104 تصویر شماره 4-24 نمایی از ییلاق پارگام در شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561687 \h 105 تصویر شماره 4-25 نمايي از دهستان ييلاقي ارده واقع در شمال غرب شهرستان PAGEREF _Toc402561688 \h 106 تصویر شماره 4-26 آبشار ویسادارنمای بالا وآبشار ویسادارنمای روبرو PAGEREF _Toc402561689 \h 106 تصویر شماره 4-27 نهالستان پیلمبرا در شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561690 \h 107 تصویر شماره 4-28 پارک جنگلی دکتر درستکار در شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561691 \h 107 تصویر شماره 4-29 پارک جنگلی گیسوم در جنگلهای گیسوم PAGEREF _Toc402561692 \h 108 فهرست نقشه ها عنوان صفحه TOC \h \z \t "caption 4" \c نقشه 1-1 محدوده مورد مطالعه PAGEREF _Toc402561748 \h 6 نقشه 3-1 اداری– سیاسی ، نقاط روستایی و شبکه راههای شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561749 \h 49 نقشه 3-2 توپوگرافی شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561750 \h 52 نقشه 3-3 زمین شناسی شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561751 \h 57 نقشه 3-4 خاک شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561752 \h 75 نقشه 3-5 شبکه آب شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561753 \h 78 نقشه 3-6 پوشش گیاهی شهرستان رضوانشهر PAGEREF _Toc402561754 \h 81 چکیده امروزه با رشد فزاینده جمعیت و آلودگی شهرها مناطق طبیعی با محیط پاک و آرام، پذیرای حجم عظیمی از مسافرانی می باشد که جهت گذران اوقات فراعت از خانه هایشان بیرون می آیند. شهرستان رضوانشهر در غرب استان گیلان دارای جاذبه های اکوتوریستی و توریستی فراوانی است، این شهرستان به دلیل نزدیکی به جاده سراسری انزلی – آستارا و مناطق جنگلی و بکروکوههای سر سبز همیشه مورد توجه گردشگران داخلی و غیر استانی می باشد. روش تحقیق در این پژوهش بنیادی و بصورت توصیفی و تحلیلی با استفاده از روش پتانسیل گردشگری (Ep) بوده و روش گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای، اسنادی و میدانی می باشد نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که در شهرستان رضوانشهر جاذبه های گردشگری فراوانی بوده که اکثریت آنها بدرستی معرفی و شناسایی نشده و براین اساس از نظر امکانات رفاهی و خدماتی محروم می باشند. با توجه به روشEp از بین جاذبه های گردشگری در شهرستان رضوانشهر بیشترین مولفه را پارک جنگلی دکتر درستکار دارابوده که با دارابودن 10 شاخص از 11 شاخص بدست آمده از مولفه های پنج گانه فوق می باشد. این پارک دارای 10 امتیازمثبت و یک امتیاز منفی بوده و ضریبEp یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 10 می باشد و رتبه اول را در این روش دارد. و پس از آن پارک جنگلی گیسوم و نهالستان پیلمبرا با 9 امتیاز مثبت و 2 امتیاز منفی در رتبه یا سطح 2 قرارگرفته اند ضریب Ep یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه ها 5/4 می باشد. مناطقی مانند دشت دورا، ییلاقات ارده. پارگام، رودخانه شفارود، پل تاریخی پونل با 8 امتیاز در سطح یا رتبه 3 قرار گرفته و ضریب Ep یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه ها 67/2 می باشد. پس از آن اسپیه مزگت با 7 امتیاز در رتبه یا سطح 4 قرار دارد، ضریبEp یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 75/1 می باشد. در نهایت منطقه حفاظت شده قرقاول با 5 امتیاز در رتبه یا سطح 5 بوده که ضریبEp یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 83/0 می‎باشد و آبشار ویسه دار با تمام جذابیتهای دیدنی خود بدلیل عدم امکانات مناسب و بی توجهی مسئولین با 4 امتیاز کمترین رتبه را در سطح شهرستان دارا بوده و ضریب Ep یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 57/0 می‎باشد. از نظر مجموع امتیازات در جاذبه های شهرستان رضوانشهر 76 امتیاز مثبت و 34 امتیاز منفی وجود داشته ضریب Ep یا پتانسیل گردشگری در شهرستان رضوانشهر 23/2 می باشد. واژگان کلیدی: توریسم، اکوتوریسم، روش Ep، شهرستان رضوانشهر، استان گیلان 2585085842010 مقدمه یکی از ارکان صنعت گردشگری وجود جاذبه های گردشگری بویژه جاذبه های طبیعی است که سرمایه اولیه صنعت گردشگری را تشکیل می دهند. دریاها، جنگلها، مراتع، کوهها، دره ها، آبشارها، معادن، چشمه‎ها از جمله جاذبه ها ی اکوتوریستی می با شند. کشور ایران با توجه به گوناگونی شرایط جغرافیایی و طبیعی و اقلیم، یکی از کشور های منحصر به فرد دنیا در زمینه ی ارائه چهره های گوناگون در بخش اکوتوریسم و توریسم است. استان گیلا ن با مناظر دل انگیز طبیعی، کوه، دریا، جنگل، مرتع، سواحل زیبا ، آبشار ها، مزارع برنج، باغات چای و مرکبات وغیره نیز ازجمله استانهایی است که همیشه طبیعت گردان را به سوی خود جذب کرده و از نظر اشکال مختلف اکوتوریسم از قابلیت بالایی برخوردار است. شهرستان رضوانشهر با دارا بودن اقلیم، خاک، پوشش گیاهی، ساحل، دریا، کوهستان، باغات سرسبز، استخرهای طبیعی (تالاب )، آثار تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی همیشه مقصد خوبی برای مسافرین بومی استان و غیر بومی می باشد. هدف از این پایان نامه سطح بندی نظام گردشگری روستایی در شهرستان رضوانشهر با بهره گیری از مدل EP بوده و بر این اساس شامل پنج فصل به قرار زیر می باشد: فصل اول: کلیات تحقیق فصل دوم : مرور منابع ، ادبیات و پیشینه تحقیق فصل سوم : روش اجرای تحقیق ، مواد وروش فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها ویافته های تحقیق فصل پنجم : بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات میباشد. centercenterفصل اولکلیات تحقیق00فصل اولکلیات تحقیق 2433013406203 1-1 بیان مسئله امروزه وجود پتانسيل‏هاي عظيم تاريخي و حتي طبيعي در ايران، اين كشور را به يكي از جذاب‏ترين مناطق گردشگري دنيا بدل نموده است وليكن با توجه به مشكلات موجود نظير پندارهاي غلط برخي گردشگران خارجي درباره ايران برخي مشكلات دست و پاگير اداري در سير ورود گردشگر و غيره باعث گرديده است تا از يكسو به اين مشكلات بر كميت و كيفيت صنعت گردشگري تأثير سوء داشته باشد و از سوي ديگر امر گردشگري در كشور آن طور كه شايسته است جدي تلقي نگردد. لذا به نظر مي‏رسد جهت پيشرفت در اين زمينه، به خصوص در بخش منابع طبيعي صنعت گردشگري ايران بايد : « به شيوه‏اي منسجم، كنترل شده و پايدار بر مبناي برنامه‏ريزي مؤثر، توسعه يافته و اداره گردد. به اين ترتيب توريسم منافع قابل ملاحظه‏ي اقتصادي را بدون ايجاد مشكلات جدي اجتماعي و زيست محيطي براي ايران در پي خواهد داشت و علاوه بر اين، منافع توريسم براي استفاده آتي حفظ مي‏گردد. استان گیلان با دارابودن شرایط جغرافیایی منحصر به فرد خود همچون دریا، ساحل، جلگه، کوهستان و غیره همیشه مورد توجه افراد غیربومی و خارجی بوده و این استان علیرغم کاستی های دیگر از این نظر چون نگینی درخشان چشم هر بیننده ای را به خود جذب می کند. شهرستان رضوانشهر در غرب گیلان یکی از شهرستانهایی است که در مختصات جغرافیایی21 40 48 تا 7 13 49 طول شرقی و 27 25 37 تا 34 40 37 عرض شمالی قرار دارد. این شهرستان دارای دو بخش به نامهای پره سر و مرکزی و 4 دهستان به نامهای دیناچال، ییلاقی ارده، خوشابر، ‌گیل دولاب می باشد. مساحت این شهرستان 3/770 کیلومتر مربع و جمعیت آن بر اساس آمار سال 1385 به تعداد 64574 نفر بوده که از این تعداد 20346 نفر را جمعیت شهری و 44228 نفر را جمعیت روستایی تشکیل می دهد. این شهرستان با دارا بودن روستاها و ییلاقات زیبا همچون روشنده، چروده، دوران و غیره همیشه مورد توجه دیگران قرار گرفته و به نوعی در سالهای اخیر صنعت گردشگری در آن شکوفا گشته است. این شهرستان از جمله نقاطی است که از توانمندیهای محیطی و اقتصادی بالایی برخوردار است و با شناسایی این توانها می‎توان راهبردهایی را در جهت توسعه صنعت گردشگری شهرستان ارایه داد. در کنار توانهای طبیعی موجود از قبیل منابع آب، زمین، خاک، جنگل، دامها و حیات وحش، شناخت از جمعیت شهرستان و فعالیتهایی که بر روی محیط طبیعی انجام می دهند، بسیار موثر بوده چون فعالیتهای انسانی در محیطی طبیعی تنگناهها و مشکلاتی را به وجود آورده که در این شهرستان بدون شناخت دقیق و صحیح این تنگناههاو برنامه ریزی صحیح نسبت به رفع این مشکلات نمی توان به راهبردهای صحیح توسعه دست یافت. این تحقیق با توجه به شرایط فوق درنظر دارد تا نظام گردشگری روستایی را در این شهرستان با استفاده از مدل EP سطح بندی نماید 1-2 سوال تحقیق آیا درشهرستان رضوانشهر گردشگری روستایی توسعه یافته است؟ سطح بندی نظام گردشگری روستایی در شهرستان رضوانشهر به چه صورت است؟ 1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق جاذبه های گردشگری شهرستان رضوانشهر دارای جنبه های زیبا شناختی ، گردشگری ،تاریخی ، فرهنگی و بعضا تقدس گونه می باشند.به همین دلیل در طول تاریخ مورد توجه شهروندان استانی و شهرستانی و مسافران وگردشگران داخلی و خارجی بوده و هستند.از اینرو سطح بندی و بررسی دقیق این گونه چشم اندازها بسیار با اهمیت است.چرا که ارزیابی و سطح بندی سیستم های گردشگری از یک سو به گردشگران در انتخاب سایت های گردشگری و در نتیجه رضایتمندیشان کمک می کند و از سوی دیگر مدیران نیز می توانند درک بهترو صحیح تری از چگونگی برخورد با اینگونه محیط ها به دست آورند 1-4 اهداف تحقیق سطح بندی نظام گردشگری روستایی در شهرستان رضوانشهر شناسایی و معرفی روستاهای توسعه یافته از نظر گردشگری ارائه راهکار های لازم جهت توسعه بیشتر مناطق و سایر مناطق توسعه نیافته تحلیل سطح بندی توسعه گردشگری شهرستان 1-5 فرضیه به نظرمی رسد درشهرستان رضوانشهر گردشگری روستایی توسعه یافته است. توسعه نظام گردشگری روستایی در شهرستان رضوانشهر مناسب است. 1-6 قلمرو تحقیق شهرستان رضوانشهر در مختصات جغرافیایی21 40 48 تا 7 13 49 طول شرقی و 27 25 37 تا 34 40 37 عرض شمالی قرار دارد. این شهرستان دارای دو بخش به نامهای پره سر و مرکزی و 4 دهستان به نامهای دیناچال، ییلاقی ارده، خوشابر، ‌گیل دولاب می باشد. مساحت این شهرستان 3/770 کیلومتر مربع و جمعیت آن بر اساس آمار سال 1385 به تعداد 64574 نفر بوده که از این تعداد 20346 نفر را جمعیت شهری و 44228 نفر را جمعیت روستایی تشکیل می دهد. این شهرستان از شمال به شهرستان تالش، از جنوب به شهرستان ماسال و صومعه سرا، ‌از شرق و جنوب شرق به شهرستان بندر انزلی و دریای خزر و از غرب به استان اردبیل محدود می شود( سالنامه آماری استان گیلان، 1387). نقشه 1-1 محدوده مورد مطالعه 1-7 محدویت های تحقیق هر تحقیقی مشکلات مخصوص به خود را دارد. یکی از محدودیتهای مهم تحقیق حاضر جدید بودن موضوع مورد مطالعه می باشد، چون در این ارتباط خیلی کم کار شده است. کمبود اطلاعات مرتبط با عنوان فوق، عدم توانایی و تطبیق نمودن درجات سطح بندی در کشور، استان با کشورهای پیشرفته، صعب العبور بودن برخی مناطق و عدم دسترسی جهت مظالعات میدانی 1-8 واژه ها و مفاهیم توریسم: در سال 1963 کنفرانس جهانی توریسم در شهر رم واژه توریسم را به شرح ذیل تعریف نمود: توریست کسی است که به طور موقت مسافرت می کند و در کشور مورد علاقه خود حداقل 24 ساعت اقامت می نماید. در ضمن هدف از مسافرت خود را استفاده از تعطیلات، تامین سلامتی، مطالعه و تحقیق، موارد مذهبی و ورزشی، تجارت و امور بازرگانی، مسائل خانوادگی، ماموریت، شرکت در کنفرانسها و غیره می داند (منشی زاده، 1376، ص 12). - روستا ــ روستا به مجموعه یک یا چند مکان و اراضی به هم پیوسته ( اعم از کشاورزی و غیر کشاورزی) گفته می شود که خارج از محدوده ی شهرها واقع شود، دارای محدوده ی ثبتی و یا عرفی مستقل باشد. ــ روستا مبدا تقسیمات کشوری است که از لحاظ زیستی (وضع طبیعی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی) همگن بوده، اکثریت ساکنان واقعی آن – به طور مستقیم و غیر مستقیم – به یکی از فعالیتهای زراعی، دامداری، باغداری و به طور اعم صنایع دستی و صید یا ترکیبی از این فعالیتها اشتغال داشته باشند در عرف به عنوان ده، آبادی، دهکده یا قریه نامیده می شود (پاپلی یزدی و ابراهیمی، 1381، ص 22). گردشگری روستایی لین(lane،1994) گردشگری روستایی را چنین تعریف می کند: فعالیتهای توریستی که در روستا صورت می‎گیرد. ولی حتی این عبارت ساده ابهامات زیادی در بردارد بطور مثال خود تعریف گردشگری متفاوت است و در مورد روستا تفاوتی که بین فعالیتهای گردشگری، مثل اوقات فراغت یا ورزش وجود دارد. را خدشه دار می سازد. به همین ترتیب تعریف روستا یا مناطق روستایی نیز دشوار است (جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص8). مدل: نمونه، سر مشق، طرح و الگو، الگو گرفتن ( فرهنگ فارسی عمید ) مدل جغرافیایی : مدل جغرافیایی به مجموعه آنچه که آموزش یک مفهوم جغرافیایی را ساده می کند و در تفهیم یک موضوع پیچیده جغرافیایی کمک می کند یا یک نظریه یا فرضیه جغرافیایی تجزیه شده را اثبات می کند مدل جغرافیایی می گویند. سطح بندی درجه بندی و دادن امتیاز به یک موضوع چه انسانی و چه طبیعی را می توان تحت عنوان سطح بندی آن موضوع بیان نمود. مدل EP یک مدل سطح بندی در صنعت گردشگری و غیره بوده که براساس آن می توان با در نظر گرفتن (پنج مؤلفه) براي ارزيابي وسطح بندي جاذبه هاي تاريخي و طبيعي در یک منطقه به مطالعه پرداخت كه پنج مؤلفه فوق عبارتند از: جذابيت هاي پيراموني، امكانات رفاهي، خدمات فرهنگي، دسترسي و اجتماعات محلي می باشد. 25001888644310centercenterفصل دوم مرور منابع ،ادبیات و پیشینه تحقیق00فصل دوم مرور منابع ،ادبیات و پیشینه تحقیق2-1 توريسم و گردشگری گردشگري معادل فارسي و كاملاً دقيق واژه Tourism در زبانهاي انگليسي، فرانسه و آلماني است كه بصورت مصطلح در زبان فارسي بصورت جهانگردي ترجمه شده است. ريشه اين واژه از اصطلاحTornus يوناني و لاتين گرفته شده كه يكي از معاني آن گردش كردن و يا گشتن است و با پسوند Ism يا گري بصورت اسم مصدر Tourism يا گردشگري در آمده‏است. اصطلاح “ توريست“ از قرن نوزدهم معمول شده است. در آن زمان اشراف زادگان فرانسوي مي بايست براي تكميل تحصيلات و كسب تجربه هاي لازم زندگي، اقدام به مسافرت مي نمودند. اين جوانان در آن زمان توريست ناميده مي شدند و بعد ها در فرانسه اين اصطلاح در مورد كساني به كار مي رفت كه براي سرگرمي، وقت گذراني و گردش به فرانسه سفر مي كردند و بعداً با تعميم بيشتر به كساني اطلاق مي شد كه اصولاً به اين منظور به سفر مي رفتند. كم كم كلمه توريسم به بعضي زبانهاي ديگر نيز وارد شد و از آن واژه توريسم به وجود آمد. از همان زمان توريسم به بعضي از مسافرت ها مسافريني گفته مي شود كه هدف آنها استراحت و گردش و سرگرمي و آشنايي با مردم بود و نه كسب درآمد و اشتغال به كار. در زبان فارسي كلمه ”سياح” در گذشته به كساني گفته مي شد كه با هدف و منظور شخصي دست به سفر مي زدند؛ مانند ناصر خسرو و سعدي، و اين واژه در زبان فارسي تا نيمه اول قرن بيستم در معني فوق بكار مي رفت تا آنكه دو واژه جهانگرد و جهانگردي جاي آن را گرفت. واژه جهانگردي به اين سبب كه در معني خود عبور از مرز هاي سياسي و سفر به ديگر كشورها را تداعي مي كند، نمي توان معني كامل توريسم را ادا نمايد. زيرا توريستها به دو گروه خارجي و توريستهاي داخلي تقسيم مي شوند. كه واژه جهانگرد بيشتر در تعريف توريستهاي خارجي كاربرد دارد. در صورتي كه توريستهاي داخلي نيز بايد در واژه گزيني فارسي كلمه توريست گنجانده شود. از اين رو واژه ”گردشگر” رساتر از واژه جهانگرد بوده و گوياي اصلاح توريست مي باشد. جهانگردي: عبارتست از مجموعه فعاليتهاي افرادي كه به مكانهاي خارج از محل زندگي و كار خود به قصد تفريح و استراحت و انجام امور ديگر مسافرت مي كنند و بيش از يكسال متوالي در آن مكان نمي‎مانند (منشی زاده، 1376، ص43). 2-2 تعريف اصطلاحات توريسم در شناخت توريست يا گردشگر تعاريف مختلفي از سوي سازمان‏ها و افراد مختلف ارائه شده است كه به بخشي از آنها اشاره مي‏گردد. واژه «توريسم» به مجموعه مسافرت‏هايي گفته مي‏شود كه بين مبدأ و مقصدي با انگيزه‏هاي استراحتي، تفريحي، تفرجي، ورزشي، ديداري، تجاري، فرهنگي و يا گذران اوقات فراغت انجام مي‏گيرد و در آن شخص توريست در مقصد اشتغال و اقامت دائم ندارد. در سال 1925 كميته مخصوص آمارگيري مجمع ملل افراد زير را توريست شناخت: 1 - كساني كه براي تفريح و دلايل شخصي با مقاصد پزشكي و درماني سفر مي‏كنند. 2- كساني كه براي شركت در كنفرانس‏ها، نمايشگاهها، مراسم مذهبي، مسابقات ورزشي و از اين قبيل به كشورهاي ديگر سفر مي‏كنند. 3 - كساني كه به منظور بازاريابي و امور بازرگاني مسافرت مي‏كنند. 4 - افرادي كه با كشتي مسافرت مي‏كنند و در بندري در مسير راه تا 24 ساعت اقامت مي‏نمايند. در سال 1937 نيز كميته ويژه‏اي در رم جهت بررسي پاره‏اي از مسائل صنعت توريسم تشكيل گرديد و تعريفي به اين شرح از توريست ارائه داد: «افرادي كه در يك دوره 24 ساعته يا بيشتر به يك كشور خارجي سفر مي‏كنند توريست خوانده مي‏شوند» اين كميته مسافرت‏هاي زير را به عنوان حركت‏هاي توريستي به شمار آورد: 1 - افرادي كه جهت خوش‏گذراني، دلايل شخصي ويا مسائل بهداشتي به مسافرت مي‏روند. 2 - افرادي كه براي شركت در كنفرانس‏ها مسافرت مي‏كنند. 3 - افرادي كه جهت انجام كارهاي بازرگاني مسافرت مي‏كنند. 4 - افرادي كه به يك گردش دريايي مي‏روند. براساس‏تعريفي از سازمان ملل كه بنا بر پيشنهاد كنفرانس بين‏المللي جهانگردي آن سازمان دررم ارائه گرديد؛« توريست يا بازديدكننده‏موقت‏كسي‏است‏كه به منظور تفريح، استراحت، گذران تعطيلات، بازديد از نقاط ديدني، انجام امورپزشكي، درماني ومعالجه، تجارت، ورزش، زيارت، ديداراز خانواده، مأموريت و شركت در كنفرانس‏ها به كشوري غير از كشور خود سفر مي‏كند؛ مشروط بر اينكه حداقل مدت اقامت او از 24 ساعت كمتر و از 3 ماه بيشتر نبوده و كسب شغل و پيشه هم مد نظر نباشد. » براساس تعريف فوق گردشگري داخلي درقالب صنعت توريسم قرار نگرفته وصرفاً به گردشگراني كه از ديگر كشورها وارد يك كشور مي‏گردند اصطلاح توريست اطلاق مي‏شود. بنا به تعريفي ديگر : « عامل توريستي يا جهانگردي كسي است كه عمل جهانگردي را انجام مي‏دهد و به سه دسته تقسيم مي‏شود: توريست‏هايي كه از خارج وارد كشور مي‏شوند. توريست‏هايي كه از كشور خود به كشور ديگر مسافرت ميكنند. توريست‏هايي كه مقيم كشور خود هستند و در داخل كشورشان مسافرت مي‏كنند. انگيزه اينگونه افراد از مسافرت، تفريح، معالجه، تجارت، تحقيق، زيارت، مأموريت و نظاير آن است » مركز آمار ايران به منظور تفكيك توريسم از غير توريسم، تعريف زير را از توريسم ارائه داده است: «توريست شخصي است كه به كشور يا شهري غير از محيط زيست عادي خود براي مدتي كه كمتر از 24 ساعت و بيشتر از يكسال نباشدسفر كند و قصد او از سفر، تفريح، استراحت، ورزش، ديدار اقوام و دوستان، مأموريت شركت در سمينار، كنفرانس يا اجلاس، معالجه، مطالعه و تحقيق و يا فعاليت مذهبي باشد». مركز فوق در تعريف غير توريست نيز آورده است : « غير توريست كسي است كه كشور محل دائمي اقامت خود را به قصد اشتغال، اقامت دائم، پناهندگي، تحصيل، مأموريت در نمايندگي‎هاي سياسي خارج از كشور ترك نمايد.» در جمع‏بندي تعاريف ارائه شده براي توريست يا گردشگر و به منظور تعريفي جامع از اين واژه كه در برگيرنده تمامي فعاليت‏هاي بخش گردشگري (اعم از داخلي و خارجي) باشد، مي‏توان تعريف زير را از واژه توريست يا گردشگر ارائه نمود: «توريست يا گردشگر به كسي اطلاق مي‏گردد به منظوري غير از اشتغال يا اقامت دائم به مقصدي مسافرت نموده و حداقل يك شب و حداكثر يك سال را در مقصد اقامت نمايد و براي هزينه اقامت و فعاليت‏هاي گردشگري خود هيچگونه درآمدي در مقصد مورد نظر نداشته باشد.» در اين تعريف هيچ تفاوتي بين توريست داخلي و توريست خارجي وجود نداشته و به هر دو گروه به يك چشم نگريسته شده است. كما اين كه در بسياري از مباحث مربوط به بخش توريست و يا صنعت توريسم، منظور از توريست، افرادي است كه از ديگر كشورها به يك كشور وارد مي‏شوند و به واسطه ارزآوري خود از اهميت شايان توجهي برخوردار هستند (منشی زاده، 1376، ص44). 2-3 طبقه‏بندي انواع توريسم توريسم داراي انواع مختلفي بوده كه براساس عوامل متعدد مي‏توان تقسيم‏بندي‏هايي را براي آن قائل شد. مهمترين عواملي كه مي‏توان براساس آن انواع مختلفي از توريسم را تعريف و طبقه‏بندي نمود عبارتند از: الف – از نظر زماني فعاليت‏هاي گردشگري را به شكل كوتاه مدت (كمتر از يك روز)، ميان مدت (يك تا سه روز ) و درازمدت (بيش از سه روز) از يكديگر تفكيك مي‏كند. ب – از نظر مكاني گردشگري را به صورت فعاليت‏هاي گردشگري در حوزه نزديك، حوزه مياني و حوزه خارج يا دور تقسيم‏بندي مي‏كند. پ – از نظر تابعيت گردشگران ‏به دو گروه گردشگران خارجي و بين‏المللي و گردشگران داخلي تقسيم مي‏گردد. ت – از لحاظ انگيزه سفر براساس آن گردشگري با انگيزه‏هاي استراحتي، تفريحي، درماني، زيارتي، فرهنگي، اقتصادي، ورزشي و. . . از يكديگر تفكيك مي‏شوند. ث – از نظر فصل گردشگري موسم گردشگري را براساس فصول مختلف سال طبقه‏بندي مي‏گردد. در اين طبقه‏بندي دو فصل تابستان و زمستان از اهميت بالاتري نسبت به فصول بهار و پاييز مي‏يابند. د – از نظر شكل و سازمان‏دهي سفر مانند سفرهاي انفرادي، گروهي، خانوادگي و. . . كه تركيب گردشگري را تعيين مي‏كند. ز – از نظر وسيله نقليه مورد استفاده براساس نوع وسيله نقليه مورد استفاده براي انجام سفر طبقه‏بندي مي‏شود. و – از لحاظ نوع و محل اقامت گردشگران را براساس نوع و محل اقامت، هم از نظر كيفي و هم كمي طبقه‏بندي مي‏كند. مانند گردشگران مقيـم هتل‏ها، مهمانپذيـرها، خانه‎هاي ويلايي و يا پانسيون‏هاي خانگي، کمپينگ و. . . . 2-4 اشكال عمده توريسم مكان دربخش گردشگري از اهميت بسيار زيادي به لحاظ پيدايش شيوه‏هاي متعدد گردشگري برخوردار است. عامل مكان به لحاظ گستره جغرافيايي و تنوع پديده‏هاي جاذب توريسم، نقش اصلي را در ايجاد انگيزه‏هاي سفر نيز ايجاد مي‏نمايد. براساس انگيزه و اهداف توريست‏ها از مسافرت كه ناشي از عامل مكان است را مي‏توان به سه گروه عمده زير طبقه‏بندي نمود: توريسم فرهنگي، تاريخي و يادماني توريسم طبيعت يا اكوتوريسم توريسم بازرگاني و تجاري هر يك از گروه‏هاي ياد شده به زير گروههايي تقسيم مي‏شوند كه به لحاظ مهم بودن گروه توريسم طبيعت يا اكوتوريسم فقط به انواع آنها پرداخته مي‏شود. 2-4-1 توريسم طبيعت يا اكوتوريسم توريسم طبيعت يا اكوتوريسم نيز از مهمترين جاذبه‏هاي بخش گردشگري است و سالانه ميليون‏ها نفر به منظور ديدار از مناطق خوش آب و هوا و يا خوش منظره، تمدد اعصاب و استراحت، استفاده از آبهاي معدني و درماني، تفريح ، هيجان، ماجراجويي، ورزش و غيره جذب توريسم طبيعت و يا اكوتوريسم مي‏شوند. اكوتوريسم به بخش‏هاي بسيار زيادي تقسيم مي‏گردد كه به برخي از آنها اشاره مي‏گردد: 2-4-1-1 توريسم اقليمي (كليماتوريسم) آب و هوا به عنوان يكي از مهمترين عوامل شكل‏دهنده توريسم قلمداد مي‏گردد و مراكز تفريحي و توريستي موجود، چه در گذشته و چه در حال حاضر موجوديت و ارزش‏هاي خود را مرهون عوامل متعدد به ويژه آب و هواي مناسب و ملايم مي‏دانند. آب و هوا و تنوع اقليمي يكي از مهمترين جاذبه‏هاي توريستي است كه بخش قابل توجهي از گردشگران را به منظور استفاده از آب و هواي گرمتر و يا خنكتر از محل اقامت خود، به انجام خود، به انجام مسافرت توريستي ترغيب مي‏نمايد. هواي آلوده شهرهاي جامعه صنعتي به ويژه در فصل تابستان جمعيت شهر را به فرار و گريز از شهر وا مي دارد و به موازات استحكام زيربناي اقتصادي خانواده‏ها، حركت انسانها در افق‏هاي دورتر و در سينه كوهستان‏ها يا پهنه آبها انجام مي‏گيرد. به طوركلي كسي مايل به مسافرت تابستاني به محلي نيست كه هواي محل اقامتش باشد. از اين رو مناطق ييلاقي و كوهپايه‏اي و سواحل، مكان‏هاي مناسبي براي مسافرت تابستاني به شمار مي‏روند. 2-4-1-2 توريسم ساحلي از فضاهاي پاك و نيالوده‏اي كه جمعيت گردشگران را به سوي خود مي‏خواند، مناطق ساحلي و شهرهاي درياكنار است. پلاژهاي وسيع كناره دريا با شن نرم و هواي مساعد و داشتن پناهگاه‏هايي مصون از تعرض امواج دريا و باد، ميكروكليماي مناسبي براي بهره‏برداري‏هاي توريستي است، تا جايي كه شهرسازي كناره درياها در طول ده‏ها كيلومتر ساحل، امروزه شكل تعميم يافته‏اي به خود گرفته است. اين پلاژها به شرط پيوند با جنگل و پارك و كوهستان از قدرت جاذبه خاصي بهره‏مند مي‏گردند. سواحل دريا، به ويژه در فصل شنا و ماهيگيري از جاذبه‏هاي مهم گردشگري در جهان است كه تفريح، هيجان و احياناً قابليتهاي درماني (ماسه‏هاي ساحلي و يا لجن‏هاي دريايي و درياچه‏اي) انگيزه اصلي سفر را به وجود مي‏آورد. سواحل نزديك به بندرگاه‏هاي تجاري و بازرگاني به واسطه داشتن بازارهاي كالاهاي وارداتي و عمدتاً ارزان قيمت بر جاذبه‏هاي گردشگري اين گونه شهرها افزوده و توريست‏هاي بيشتري را به خود جذب مي‏نمايد. رونق ورزش‏هاي آبي و نشاط و هيجان ناشي از آن در صورت وجود امكانات، از ديگر جاذبه‏هاي توريسم ساحلي است. ورزش‏هايي مانند اسكي روي آب، قايقراني، موج‏سواري، جت‏اسكي و. . . را مي‏توان از جمله موارد جذب گردشگر در مناطق ساحلي بشمار آورد. 2-4-1-3 توريسم كوهستان و برف شهرها كوه‏هاي مهم و معروف را مي‏توان از جمله موارد مورد توجه اكوتوريسم به شمار آورد كه هم به لحاظ ورزشي و هم از لحاظ تفريحي مورد توجه توريست‏ها قرار مي‏گيرد. وجود امكانات دسترسي به منطقه پايكوهي و امكان استقرار موقت در اقامتگاه‏هاي نزديك به قله، مي‏تواند بر رونق توريسم كوهستان بيافزايد. گرچه فعاليت برف شهرهاي كوتاه مدت، و توريسم كوهستان فصلي است ولي به مقتضاي نوع فعاليت، تجهيزات ويژه‏اي را چون تله‏اسكي براي صعود بر كوهستان را مي‏طلبد و با ايجاد امكاناتي نظير پيست‏هاي اسكي ميتوان دوره گردشگري را در اين گونه شهرها از حالت فصلي خارج نموده و به يك جريان عادي توريسم تبديل نمود كه در فصول گرم به منظور كوهنوردي و صخره‏نوردي در فصول سرد به منظور اسكي روي برف، گردشگران را به سوي خود فرا مي‏خواند. 2-4-1-4 توريسم جنگل جنگل‏ها وپارك‏هاي جنگلي نيز از جمله جاذبه‏هاي اصلي بخش توريسم به حساب مي‏آيند. اينگونه مناطق معمولاًُ به لحاظ زيست بوم‏هاي گياهي و جانوري هم از سوي محققين و پژوهشگران و هم از سوي توريست‏هايي كه عادي مورد توجه قرار گرفته و در صورت وجود امكاناتي از قبيل اقامتگاه‏ها، مراكز ارائه خدمات، كمپينگ و. . . به يكي از مهمترين كانون‏هاي جذب گردشگر تبديل مي‏گردند. 2-4-1-5 توريسم كوير و بيابان كويرها و بيابانها علي‏رغم اينكه در نگاه اول يك منطقه خشك و خالي از سكنه را در ذهن تداعي مي‏نمايند، اما يكي از جاذبه‏هاي توريستي به حساب مي‏آيند و در صورتي كه بتوان اقدام به ايجاد امكانات خدمات توريستي و مراكز اقامتي مناسب در مناطق كويري و بياباني مبادرت نمود، اينگونه مناطق نيز مي‏توانند در جذب گردشگران نقش مهمي را ايفا نمايند. 2-4-1-6 توريسم آبهاي معدني و آبهاي گرم آبهايي كه بر اثر شكست و يا لغزش زمين و معمولاً در كنار كوه‏هاي آتشفشاني از اعماق زمين بيرون مي‏جهند، به سبب داشتن اجزاء راديو اكتيو، گوگرد و املاح معدني گوناگون، جنبه درماني داشته و در دوراني كه هنوز صنعت داروسازي به مانند امروز توسعه نيافته بود، آبهاي معدني، گروههاي مرفه طبقات اجتماعي را براي درمان به سوي خود جلب مي‏كرد. وسايل ارتباطي به حركت موجي تمام طبقات اجتماعي به سوي آبهاي گرم معدني منتهي شد و در كنار آبها مراكز اوليه شهرها تكوين يافت و برخي از آنها امروزه به عنوان يك شهر توريستي معروف در جهان تبديل شده است. 2-4-1-7 توريسم درماني اين نوع شامل افراد و گروههايي هستند كه براي استفاده از تغيير آب و هوا (با هدف پزشكي و درماني)، استفاده از آبهاي معدني، گذران دوران نقاهت، معالجه و نظاير آن اقدام به مسافرت مي‏كنند. 2-4-1-8 توريسم ورزشي هر نوع مسافرتي كه به منظور فعاليتهاي ورزشي باشد، جهانگردي ورزشي ناميده مي‏شود، مانند اسكي، پياده‏روي، كوهپيمايي، كوهنوردي، دوچرخه‏سواري، شكار، شنا، قايقراني، شركت در مسابقات ورزشي و تماشاي مسابقات و امثال آن، اينگونه مسافرتها ممكن است به صورت انفرادي و يا دسته‏جمعي صورت گيرد (رحیمپور، 1384، ص37). 2-5 گردشگری روستایی با توجه به اهمیت گردشگری روستایی به عنوان یک فعالیت گسترده گردشگری و تاکید روزافزون به آن در سیاستهای توسعه محلی و منطقه ای بدیهی است که تعریف مشترک و قابل قبولی از گردشگری روستایی را از سایر بخشهای گردشگری جدا می کند. در نظر اول ممکن است تعریف گردشگری روستایی آسان به نظر برسد. لین(lane،1994) گردشگری روستایی را چنین تعریف می کند: فعالیتهای توریستی که در روستا صورت می گیرد. ولی حتی این عبارت ساده ابهامات زیادی در بردارد بطور مثال خود تعریف گردشگری متفاوت است و در مورد روستا تفاوتی که بین فعالیتهای گردشگری، مثل اوقات فراغت یا ورزش وجود دارد. را خدشه دار می سازد. به همین ترتیب تعریف روستا یا مناطق روستایی نیز دشوار است. عباراتی که غالبا جایگزین گردشگری روستایی می شوند از قبیل گردشگری بومی و گردشگری طبیعت مشکلات بیشتری را ایجاد می کنند. برخی اوقات این بدین معناست که گردشگری روستایی با فعالیتها یا مکانهای ویژه مانند گردشگری کشاورزی یکسان شمرده می شود. حال آنکه در موارد دیگر گردشگری روستایی به عنوان وسیله ای برای توصیف کلی و همه جانبه توسعه گردشگری بکار گرفته می‎شود. در سال 1986 کمسیون جامعه اروپایی گردشگری روستایی را اینگونه تعریف کرد توریسم روستایی تنها شامل گردشگری کشاورزی نیست. بلکه همه فعالیتهای گردشگری در مناطق روستایی را در برمی گیرد. تلاش برای شناسایی همه فعالیتهای گردشگری چیز زیادی را عاید نمی کند(جولیا شارپلی، ترجمه منشی‎زاده و نصیری، 1380، ص8). 2-5-1 محدوده گردشگری روستایی دیدار کنندگان از روستا ها به فعالیتهای مختلفی روی می آورند. برخی از این فعالیتها مانند پیاده روی یا اسب سواری از بخشهای گردشگری هستند. در حالیکه سایر فعالیتهایی که در اوقات فراغت انجام می شوند نوعی ورزش محسوب می گردند. بطور مثال کوه نوردی، غارنوردی، تماشای مسابقه های ورزشی در روستا یا حتی رفتن به یک رستوران روستایی در مرتبه دوم اولویت قرار می گیرند. درعین حال هر نوع گردشگری که در روستا صورت می گیرد. حالت سنتی روستا را نداردو نوع توسعه یافته گردشگری خواهد بود مانند پارکهای تفریحی با موضوعات و سبکهای خاص که به کلی با محیط زیست روستایی ناهماهنگ هستند. بنابراین در ابتدا می توان گفت که محدوده گردشگری روستایی و فعالیتهای آن از برخی جهات محدود شده‎اند. آنها بوسیله عواملی چون مدت اقامت، طول سفر، نوع فعالیت، وسایل و محل اقامت و تصوری که هرکس از گردشگری روستایی داردمحدود شده اند. با این حال اگر تعریفی کلی از توریسم روستایی ارائه شود محدوده گردشگری روستایی هم وسیع تر خواهد شد. با این حال محدوده گردشگری روستایی در فهرستی که توسط اتحادیه اروپا ارائه شد. 1-گشت و گذار گردش در جاده های فرعی و طولانی کوهستانی و پارکهای طبیعی روستا، اسب سواری، سفر در کاروانها و ارابه کولیها، مسافرت با وسایل نقلیه موتوری (راندن در جاده های روستایی، راندن ماشین های کشاورزی، اتومبیل رانی)، دوچرخه سواری، قاطر سواری، اسکی در روستا. 2-فعالیتهای آبی ماهیگیری، شنا، مسافرت در رودخانه (بوسیله قایق های خانه مانندو قایق های کوچک، کرجی)، قایق رانی با قایق های پارویی و کلک، موج سواری روی آب، مسابقه قایقرانی، کشتی رانی، انواع دیگر وسایل آبی. 3-فعالیتهای هوایی هواپیمای سبک وزن، گلایدر دستی و هواپیمای بسیار سبک وزن، بالونهای هوای گرم. 4-فعالیتهای زمینی تنیس، گلف. 5-فعالیتهای ورزشی غارنوردی، صخره نوردی. 6-فعالیتهای اکتشافی اقدامات صنعتی محلی وکشاورزی یا مهارتی 7-فعالیتهای فرهنگی باستانشناسی، تجدید بنا، دوره های یادگیری مهارت، کارگاههای هنری، دسته های قومی، سایر کارهای فرهنگی 8-فعالیتهای مربوط به سلامتی زیبایی اندام، مراکز تندرستی می باشد. لازم به یادآوری است که تعدادی از فراورده های مختلف گردشگری یا انواع توسعه گردشگری جزء گردشگری روستایی قرار می گیرند. ولی الزاما با آن همخوانی و هماهنگی ندارند (جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص13). 2-5-2 اصول کلی برای گردشگری در روستا تفریح: گسترش تفریحات گردشگران در روستا باید بر اساس فعالیتهایی باشد که نمایانگر ویژگی روستا، زیباییها، فرهنگ، تاریخ و حیات وحش آن باشند. توسعه: توسعه روستا باید حفظ محیط زیست و اهداف تفریحی را تقویت کند. بطور مثال می تواند استفاده بهتری از مکانهای تاریخی داشته باشد. تا مکمل درآمدهای حاصل از زمینهای کشاورزی باشد. و این مهم با احیای زمینهای متروک و ایجاد فرصتهای جدید برای دسترسی به روستا حاصل می شود. طرح ریزی: برنامه ریزی و اداره توسعه جدید گردشگری باید با منظره توازن داشته باشد. و هرجا که ممکن است آنرا گسترش دهد. اقتصاد روستایی: سرمایه گذاری در گردشگری روستایی باید از اقتصاد آن حمایت کند با این حال باید در مناطق وسیع کم جمعیت صورت گیرد، تا از انبوهی جمعیت و خسارات ناشی از فرسایش منابع طبیعی و استفاده بیش از حد انها جلوگیری شودو موجب گسترش اقتصاد و فواید دیگر شود. حفظ محیط زیست: کسانی که از گردشگری روستایی سود می برند باید در حفظ آن سهیم باشند و با حمایتهای سیاسی و عملی از محیط زیست و اجرای سیاستها و برنامه های تفریحی، کیفیت آنرا بهبود بخشند. بازاریابی : تبلیغ و اطلاع رسانی در مورد صنعت گردشگری باید فهم مردم را نسبت به ان عمیق کند تا استفاده بهینه از روستا منجر به درک و لذت بردن از انها شود(جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص23). 2-5-3 فواید توسعه گردشگری روستایی مهمترین هدف توسعه گردشگری داخلی و خارجی، توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق گردشی است. بسیاری از کشورها کم و بیش به گردشگری توجه دارند زیرا مهمترین تاثیر گردشگری در اقتصاد جهانی، ایجاد درامد و اشتغال زایی است. کارشناسان تخمین زده اندکه گردشگری به عنوان بزرگترین صنعت جهان، 4/3 تریلیون دلار ارزش دارد و این میزان جوابگوی 1/10 درصد محصولات ناخالص جهانی است و 6/10 درصد هزینه اشتغال زایی در جهان را تامین می کند. مسلما بخش کوچکی از گردشگری راگردشگری روستایی تشکیل می دهد. که البته سهم مهمی را در اقتصاد مناطق روستایی دارد. بطور مثال گردشگری روستایی در انگلستان تقریبا هر سال 9 میلیون پوند درآمد ایجاد کرده است و در برخی نقاط این کشور عامل اصلی اشتغال زایی بوده است. توجه به بازده ناخالص و تعداد شغلهایی که گردشگری ایجاد کرده برفواید اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی حاصل از توسعه گردشگری در مناطق روستایی سرپوش خواهد گذاشت. بنابراین فواید حاصل از گردشگری به شرح زیرمی باشد. فواید اقتصادی گردشگری روستایی منبع مهم و جدید ایجاد درآمد برای جوامع روستایی است بنابراین در کارهایی که با گردشگری مرتبط هستند مثل آماده کردن اتاق برای گردشگران، تهیه غذا، خرده فروشی، حمل و نقل و ایجاد سرگرمی، شغلهای جدیدی بوجود می آیند. از فعالیتهای خدماتی موجود مثل سیستم حمل و نقل، مراقبتهای دارویی، صنایع و حرفه های سنتی روستایی حمایت می شود. تنوع اقتصاد محلی بیشتر و اقتصاد جوامع محلی گسترده و استوار می شود فرصتهایی برای فعالیتهای چند گانه بوجود می آیدو بدین وسیله از رکود اقتصادی موقتی جلوگیری و از درآمد ها حمایت می شود. از حرفه ها و خدمات موجود حمایت می شود. شغلهای جدید و متنوع در مناطق مختلف ایجاد می شوند و بوسیله کم کردن کمک هزینه های کشاورزی اقتصاد محلی را تقویت می کند. فواید اجتماعی توسعه گردشگری روستایی سبب فواید اجتماعی مختلفی در جوامع روستایی می شوداز قبیل: -تقویت و حمایت خدمات محلی مانند حمل و نقل عمومی و مراقبتهای بهداشتی -ایجاد امکانات و جاذبه های جدید مثل امکانات فرهنگی، مراکز تفریحی یا ورزشی -افزایش روابط اجتماعی در جوامع دور افتاده روستایی و ایجاد فرصتهایی برای مبادله فرهنگی -ایجاد آگاهی بیشتر در زمینه اصطلاح فرهنگهای محلی، حرفه ها و هویت فرهنگی -پرکردن دوباره جمعیت در مناطق روستایی، زیرا این امر با سیاستهای کاهش جمعیت و افزایش تعداد کهنسالان جوامع روستایی مقابله می کند -افزایش نقش زنان در جوامعی که سنتی تر و دور افتاده تر هستند. فواید زیست محیطی انگیزه اصلی بسیاری از گردشگران از دیدار روستا، بهره گیری از فضای روستایی است موفقیت گسترش گردشگری روستایی به محیط زیست جذاب بستگی داردبنابراین گردشگری هم درآمد ایجاد می کند و هم انگیزه حفظ، حمایت و آبادانی محیط زیست طبیعی روستا را ایجاد می کند. از حفظ و آبادانی فضاهای تاریخی مثل خانه های روستایی، باغها و گردشگاهها، حمایت می کندهمچنین گردشگری سبب بازسازی ساختمانهای قدیمی و متروک روستا می شودبطور مثال انبارها یا آسیابهای قدیمی را می توان به مراکز صنعتی و یا اصطبلهای قدیمی را به دستگاههای ساختمانی تبدیل کرد. با انجام فعالیتهای از قبیل دفع زباله، تنظیم آیین نامه های ترافیک و اصلاح ساختمانها منجر به بهبود محیط زیست در دهکده ها و روستاها می شود (جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص42). 2-5-4 آسیب های توسعه گردشگری روستایی روستا منبعی است که برای مقاصد مختلفی از آن بهره برداری می شود و مسلما در کنار فوایدی که دارد آثار منفی نیز به دنبال دارد. مسلما توسعه گردشگری روستایی تحقق نمی یابد مگر اینکه برای آن هزینه هایی صرف شود و با به مخاطره انداختن محیط زیست روستا برآن تاثیر منفی گذارد. علاوه براین موارد همه اقسام گردشگری از جمله گردشگری روستایی تاحدی بر طبیعت و محیط اجتماعی – فرهنگی مناطق توریستی تاثیر منفی می گذارند. بنابرایناز دهه 1970 توجه به گسترش مطلوب انواع مفید گردشگری افزایش یافته است. ولی باید توجه داشت همانطور که فوایدی از توسعه گردشگری روستایی حاصل می شود توسعه نامناسب آن نیز زیانها و آثار منفی به دنبال دارد. ببا این حال سطح این تاثیرات متناسب با عوامل مختلفی چون اهمیت صنعت گردشگری محلی، ظرفیت گردشگران و فعالیتهایشان، استحکام محیط زیست محلی و اقتدار فرهنگها و سنن محلی تغییر می کند. آسیبهای اقتصادی همچنان که گردشگری درآمد زاست و در ایجاد فرصتهای شغلی نقش دارد این کارکردها باید زیانهای اقتصادی را به حال تعادل درآورند زیرا گردشگری روستایی موارد زیر را انجام می دهد: هزینه خدمات عمومی مثل جمع آوری زباله، خدمات دارویی و تامین مخارج پلیس ها را افزایش می دهد. در هزینه های توسعه ای مثل ایجاد جاذبه توریستی، امکانات و به طور کلی اصلاحات زیربنایی دخالت دارد مشاغل تمام وقت و فصلی را ایجاد می کند(علاوه براین ممکن است مردم محلی علاقه مندی یا مهارت لازم برای پذیرش شغل پیشنهاد شده از جانب گردشگری را نداشته باشند زیرا بسیاری از مشاغل مربوط به گردشگری توسط افراد غیر روستایی اداره می شوند) غالبا منجر به افزایش قیمت زمین کالا و خدمات می شود بویژه مالکیت خانه های ییلاقی در مناطق روستایی به این معناست که مردم محلی بیش از حد به این صنعت وابسته اند و در نتیجه نظارت جوامع محلی برمناطق توریستی کم می شود. آسیبهای اجتماعی هجوم تعداد زیاد گردشگران می تواند تاثیرهای کوتاه مدت و بلند مدت براستحکام اجتماعی و فرهنگی جوامع روستایی داشته باشد. مدت زمان طولانی گمان می شدکه گردشگری در روند آشنایی با فرهنگهای جدید و گوناگون محلی تحول ایجادمی کند و این بیشتر در مورد جوامع دور افتاده سنتی و کوچک روستایی که برای تاثیر پذیری از محیط خارج آماده بودندصادق است ولی باید در نظر داشت که توسعه گردشگری موجب تاثیر های منفی برجوامع محلی و فرهنگ آنها می شود. بطور مثال: - جرم و جنایت و سایر رفتارهای ضد اجتماعی را افزایش می دهد. - تراکم و افزایش جمعیت به حریم ساکنان روستا تجاوز می کند. - خدمات محلی را کاهش می دهد. بطور مثال رستورانها را جایگزین فروشگاهها ی کوچک محلی می کند. - روستاییان را با عقاید جدید، مد لباس و شیوه های نادرست رفتاری آشنا می کند که با ارزشهای سنتی – -فرهنگی مقابله می کنند. - به خانه سازی تاکید می کندو روستاییان را در مورد داشتن درآمد موقت یا اقامت دایمی دچار تردید می‎کند. آسیبهای زیست محیطی محیط زیست روستا برای گردشگری انعطاف پذیر و قابل توسعه است به طور کلی حضور تعداد زیاد بازدیدکنندگان و فراهم آوری امکانات تفریحی برای برآورده کردن نیازهای آنها. اگر به طور صحیح کنترل و اداره نشود ویژگی های زیست محیطی که گردشگران را به مناطق روستایی می کشاند کاهش می دهد یا حتی نابود می کند بویژه گردشگری: - باعث ویرانی هایی در محیط زیست ساخته بشر می شود فعالیتهایی مانند اسکی، هاکی، صخره نوردی و اتومبیل رانی در محیط زیست تاثیر گذار هستند و خانه های روستایی، باغها و پارکها در اثر استفاده بیش از حد گردشگران دچار آسیب می شوند. - آلودگی را در مناطق روستایی افزایش می دهد. ممکن است آلودگی ظاهری باشد وجود اشغال و زباله که ناشی از تردد زیاد مسافران است آلودگی صوتی یا تصویری باشد. که می تواند در اثر فشردگی ترافیک در جاده های روستا یا توسعه نابجا یا دخالت در وضع ظاهری روستا ایجاد شود(جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص45). 2-5-5 خدمات گردشگری روستایی خدمات گردشگری روستایی فعالیتهای مختلفی را شامل می شود. توریسم روستایی سازمانها و شرکتهای زیادی را در بر می گیرد از خصوصی گرفته تا دولتی، از شرکتهای بزرگ بین المللی تاشرکتهای کوچک خانوادگی که همه آنها فواید زیادی را نصیب بازدیدکنندگان روستایی می کنند. اگر چه تقاضا و خدمات گردشگری روستایی دو روی سکه اند و هیچ نقطه مشترکی میان آنها وجود ندارد. به عبارت دیگرتدارک دیدن گردشگری روستایی فرایند پیچیده ودشواری است این پیچیدگی ها به دلیل نیازی است که برای برنامه ریزی و توسعه گسترده تر مناطق روستایی احساس می شود. بنابراین عرضه گردشگری روستایی معمولا به طور جداگانه هر بخش یا فعالیت را مورد توجه قرار می دهد که این بخشها در مجموع نتایج حاصل از گردشگری روستایی را نشان می دهند. در باره بخشهای مختلف مثل گردشگری کشاورزی، فراهم‎آوری فعالیتهایی چون دوچرخه سواری در کوهستان یا سیاستهای موثری چون طراحی پارکهای ملی به عنوان وسیله ای برای وفق دادن میان حفظ محیط زیست و تفریح مطالعات می توانند اطلاعاتی ارائه دهند. اگر چه نمی توان ارزش چنین تحقیقاتی را انکار کرد. اما توجه به خدمات گردشگری از جنبه وسیع تر نیز ضروری است. به عبارت دیگر از نظر گردشگر فراورده گردشگری روستایی فراتر از تسهیلات اقامتی، جاذبه‎ها و انجام فعالیتهای متفاوت است. انگیزه بسیاری از حضور در روستا و ویژگی های ذاتی و اختصاصی روستاست. امکان لذت بردن از آرامش و سکوت روستا و ویژگیهای طبیعی و فرهنگی محیط روستایی هم بخشهای مهمی از فراورده های گردشگری روستایی به حساب می آیند. علاوه براین عوامل دیگری چون حمل و نقل وسهولت سفر در لذت بردن یا احساس رضایت گردشگران اثر می گذارند بنابراین پی بردن به وابستگی متقابل بین این جنبه های متفائت اهمیت اساسی دارد (جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص68). 2-5-6 فراورده کلی گردشگری روستایی دیدار گردشگران از روستاشامل بخشها و فراورده های متفاوتی می شود این بخشها حمل و نقل، اقامتگاه، سرگرمی، جاذبه ها و تسهیلات جزیی را در بر می گیرند که همه اینها در مجموع جزء خدمات گردشگری هستند. گاهی این تسهیلات متفاوت از طریق گروه های سیاحتی و بنگاههای مسافرتی ترتیب داده می‎شوند. گاهی اوقات خود گردشگران این ارکان را انتخاب کرده و فراهم می آورند. این عوامل در کل ترکیبی از فعالیتها و عملکرد ها را ایجاد می کنند که فراورده گردشگری نام دارد. فراورده های گردشگری را می توان از دو جهت بررسی کرد. از طرفی می توان به آن از نقطه نظر صنعت گردشگری یا تولیدکنندگان فراورده‎های گردشگری نگریست زیرا آنها توجه خود را به مشکلاتی که بخشهای مختلف دارندمعطوف کرده اند. از طرف دیگر فراورده گردشگری از دیدگاه گردشگران مورد بررسی قرار می گیرد در این حالت فراورده گردشگری، تجربه کلی گردشگری به حساب می آیدو میزان فراورده ای که از گردشگری حاصل می شود بیشتر از درآمدی است که ایجاد می کند به عبارت دیگر فراورده گردشگری روستایی تنها مجموعه جاذبه ها، تسهیلات و فرصتها ی تفریحی در روستا نیست. بلکه دوره ها و زمانها یی را که قبل و بعد از دیدارها در روستا رخ می دهنددر بر می گیرد (جولیا شارپلی، ترجمه منشی زاده و نصیری، 1380، ص68). 2-6 زيربناهاي صنعت توريسم براي موفقيت صنعت توريسم وجود عامل زيربنايي از اهميت زيادي برخوردار مي‏باشد. اين زيربناها عبارتند از : شاهراه‏ها، فرودگاه‏ها، خطوط راه‏آهن، جاده‏ها، پاركينگ‏ها، پارك‏ها امكانات روشنايي، تسهيلات دريايي، اتوبوس، هتل‏ها، رستوران‏ها، مراكز خريد، اماكن تفريحي، موزه‏ها، مغازه‏ها. همچنين سيستم بنايي مهم در جهانگردي به شمار مي‏آيد كه اين تأسيسات مي‏بايست قابل استفاده باشند و طوري طراحي شوند كه براي هرگونه افزايش و توسعه در آينده مناسب باشند. امكانات اقامتي و هتل‏ها نيز از جمله زيربناهاي مهم در جهانگردي هستند كه بايد علاوه بر مكان‏يابي از نظر شيوه‏هاي مهندسي جديد با رعايت سبك‏هاي محل طراحي و ساخته شوند به صورتي كه تزئينات داخلي هتل‏ها جالب و آرامش بخش باشد و محيطي زيبا و دلنشين فراهم آورد. وجود جاده‎‏ها از عوامل ديگري در صنعت جهانگردي است، زيرا متداول‏ترين وسيله حمل و نقل در كشورهاي توسعه يافته، اتومبيل است. اگر چه ساختن جاده‏ها بسيار مهم بوده اما مي‏بايست به نحوي ساخته شوند كه در مقابل تغييرات آب و هوايي مقاوم و براساس استانداردهاي بين‏المللي باشد. خدمات فرعي از قبيل پمپ‏هاي بنزين و تعميرگاه، رستوران‏هاي كنار جاده، پارك‏ها و سرويس‏هاي بهداشتي و تابلوهاي راهنما از جمله عواملي است كه بايد در نظر گرفته شود. براي احداث جاده‏هاي جديد بايد برنامه‏ريزي بلند مدت انجام شود و توجه خاصي به جاده‏ها با مناظر زيبا صورت گيرد. علاوه بر اين موارد، آثار فرهنگي نيز موجب بسياري از جهانگردان مي‏گردد. منابع فرهنگي هر منطقه شامل هنرهاي دستي، ادبيات، تاريخ، موسيقي، هنرهاي نمايشي، رقص، ورزش‏ها و ساير فعاليت‏هاي فرهنگي است. روحيه مهمان‏نوازي، خوش‏آمد گويي كاركنان هتل و مؤدب و صميمي بودن آنها و تمايل به ارائه خدمت قابل قبول و ساير رفتارهاي گرم و دوستانه از سوي آنان نيز از عوامل بسيار مهم در جذب جهانگردان و توسعه صنعت توريسم است (پایلی یزدی، و سقایی، 1385، ص 112). 2-7 عوامل موفقيت كشورها در جلب توريسم به طور كلي عوامل مهمي در بالا رفتن تعداد ورود جهانگرد و در نتيجه افزايش در آمد جهانگردي در يك سرزمين يا كشور دخالت دارد، به قرار زير : الف) وسايل آمد و رفت يكي از دلايل بسيار مهم استقبال جهانگردان از رفتن به كشورهاي پيشرفته اين است كه اين كشورها وسايل حمل و نقل مطمئن راحت و بسيار منظمي در اختيار دارند. وقت مسافر، به سبب تأخير يا كمبود وسيله آمد و رفت در كشور مقصد تلف نمي‏شود و از زمان و بودجه‏اي كه براي مسافرتش در نظر گرفته است، نهايت استفاده را مي‏برد. ب) آزادي، امنيت و رفاه پديده اوقات فراغت و مسافرت، با آزادي و امنيت و رفاه رابطه تنگاتنگي دارد. فردي كه در طول سال، در محل دائم كار و زندگي‏اش مقيد به رعايت ضوابط و مقرراتي از جهات مختلف است، به اين جهت مسافرت مي‏كند كه بتواند حتي‏الامكان آن طور كه مي‏خواهد لباس بپوشند، رفتار كند و. . . روي هم رفته، مسافر به جايي مي‏رود كه از آزادي رفتار و پوشش و. . . بيشتري برخوردار باشد. وانگهي مطمئن باشد كه در چند روز مسافرت زندگي‏اش مورد تهديد و ارعاب نيست، از امنيت و احترام كامل برخوردار است و مي‏تواند در آسايش و آزادي و رفاه زندگي كند. ج) خدمات : انواع خدمات در جهانگردي مشاركت دارند هتلها، تسهيلات اسكان و پذيرايي، اردوگاهها، رستورانها و خدمات تغذيه، استراحتگاهها، پاركهاي موضوعي، خدمات اطلاع‏رساني، تورهاي داخلي و سفرهاي كوتاه تفريحي، جاذبه‏هاي فرهنگي، مغازه‏ها، تسهيلات تفريحي و ورزشي. در جهانگردي محل سكنا و غذا و آشاميدني بخش از جهانگردي هستند. معمولاً هر ديداركننده‏اي مجبور است از خدمات مختلف موجود استفاده كند. استفاده از اجزاي ديگر جهانگردي اختياري است و به نيازها و ترجيحات ديدار كننده بستگي دارد. د) تسهيلات: طيفي از تسهيلات و امكانات پشتيباني و خدماتي براي جهانگرد در يك مقصد جهانگردي مورد نياز است. فراهم آوردن امكانات رفاهي و تسهيلات، ماهيت چند وجهي عرضه جهانگردي و وابستگي بين بخشهاي مختلف را نشان مي‏دهد. مثلاً عرضه بسياري از امكانات و خدمات در يك اقامتگاه يا تفرجگاه به تعداد تختهاي موجود در آن بستگي دارد. يعني اينكه نشان مي‏دهد چه ميزان جهانگرد از آن محل ديدن مي‏كنند. مثلاً وجود 500 تخت تنها باعث بوجود آمدن تعداد محدودي مغازه‏هاي كوچك خرده فروشي خواهد شد اما به وجود آمدن 7000 تخت باعث بوجود آمدن مشاغل متنوعتر و فراوانتري خواهد شدو به تسهيلات سرمايه‏گذاري بيشتري احتياج دارد، مثل پاركينگ، رستوران، فروشگاهها، مركز عمده‏فروشي، هتلهاي بيشتر، مجتمع‏هاي ورزشي و تفريحي و. . . (غمخوار، 1380، ص 147). هـ) ارزاني قيمت : يكي از موضوعات در خريد ارزان قيمت بودن كالاهاست، اگر گردشگران احساس كنند كه قيمت كالا براي آنان بيشتر از بهاي متعارف و بهاي منصفانه محلي است، مسلماً از اين مسئله آزرده شده و آنرا عملي غيراخلاقي قلمداد مي‏كنند. با توجه به اينكه گردشگران قيمت اجناس را در فروشگاههاي مختلف پرسش كرده و با هم مقايسه مي‏كنند بهتر است كه قيمتها عادلانه و ارزان قيمت و يكنواخت باشند. و) مديريت : مديريت بر مسائلي برنامه‏ريزي، كنترل، تصميم‏گيري، تبليغات، قيمت‏گذاري و تحقيقات كه از وظايف مديران جهانگردي است تأكيد دارد. بررسي فعاليتهاي مديريتي جهانگردي نشانگر نحوه عملكرد اين صنعت در جوامع مختلف بوده و با استفاده از آن مي‏توان الگوهاي مديريتي مناسب بر شناخت و براي بهبود و توسعه گردشگري از آنها بهره جست. (الواني، دهدشتي، 1373، ص 23 ) ز) تبليغات: تبليغات مي‏تواند شامل راهنماهاي مسافرتي، روزنامه‏ها، مجلات و راديو و تلويزيون، پست مستقيم و تابلو اعلانات، بروشورهاي تبليغاتي، پوسترها، كار پستالها، سي‏دي‏رام‏ها باشد. هدف از تبليغات، رسيدن به كل اهداف مي‏باشد كه ممكن است شامل تغييرات كرداري يا ساخت تصورات جديد و همچنين رسيدن به هدف روشن باشد (غمخوار، 1380، ص 460) 2-8 اثرات گردشگری هرچند، هیچ شکی نیست که گردشگری نقش مهمی را در احیاء و متنوع‌سازی اقتصادی جوامع ایفا می‌کند، اما در عین حال می‌تواند باعث ایجاد تغییراتی در محیط اجتماعی، اقتصادی و فضای زیستی نواحی بشود (Sharply. J and Richard،1997:12). اثرات و تغییراتی که این صنعت بر جامعه می‌گذارد می‌تواند به صورت فیزیکی، اقتصادی و یا اجتماعی، فرهنگی باشد (وای. گی. چاک، 323:1377). به هر حال از آنجا که معمولاً ره‌آوردهای صنعت گردشگری بسیار پیچیده است و در مناطق گوناگون متفاوت می‌باشد، بنابراین اثراتی را که بر جای می‌گذارد، نیز بسیار متفاوت و در مناطق و نواحی مورد بازدید مختلف می‌باشد. از این‎‌رو شناسایی پیامدها و تأثیرات بجای مانده در مناطق گردشگری که مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته‌اند و نیز مطالعه‌ و بررسی اثرات گردشگری و پیش‌بینی این اثرات در منطقه مورد مطالعه به منظور برنامه‌ریزی و مدیریت توسعه‌ی گردشگری و افزایش فواید حاصله از توسعه‌ی گردشگری و کاهش زیانهای احتمالی یا تأثیرات منفی در جوامع میزبان و در نهایت دستیابی به توازن و توسعه‌ی‌ پایدار مناطق گردشگری، امری اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. بنابراین در این تحقیق سعی شده است که با بررسی مطالعات و تحقیقات انجام شده، در مناطق مختلف در زمینه‌ی گردشگری و تأثیرات آن بر روی نواحی گردشگری، تا حد امکان این پیامدها و آثار مثبت و منفی گردشگری شناسایی شده و در طبقه‌بندی خاصی قرار گیرد. البته لازم به ذکر است که اثرات شناسایی شده در این تحقیق مطابق دسته‌بندی‌های وسیعی که عموماً به وسیله‌ی محققین گردشگری بکار گرفته شد و طبقه‌بندی گردیده است. این طبقات شامل: اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی و سیاسی می‌باشد. 2-9 اثرات زیست محیطی گردشگری و محیط زیست به طور متقابل به یکدیگر وابسته‌اند(Henter،1997:16). از یک طرف محیط زیست فیزیکی (طبیعی و دست‌ساز انسانی) بسیاری از جاذبه‌ها و منابع طبیعی توریستی را فراهم می‌سازد و از طرف دیگر توسعه‌ی گردشگری می‌تواند آثار مثبت و منفی بر محیط زیست داشته باشد (مهدوی به نقل از زاهدی، 76:1383). مقصود از محیط زیست، زمین، هوا، آب، گیاهان، حیات‌وحش و ساخته‌های دست‌ساز بشر است. محیط زیست مناطق و نواحی مختلف‌، از زمانهای گذشته همواره مورد استفاده شهرنشینان و دیگر گردشگران جهت تفریح و برآورد ساختن سایر انگیزه‌های آنان می‌شود. به هر حال گسترش و توسعه‌ی گردشگری در نواحی محیط‌های طبیعی، خواه‌ناخواه اثرات پیامدهایی بر محیط زیست بجای خواهد گذاشت و می‌تواند مشکلات و مسائل زیادی را برای مردم آن نواحی یعنی تخریب جنگل‌ها و پوشش گیاهی، تراکم و ازدیاد زباله‌ها، ایجاد سروصدا یا از بین بردن مزارع و باغات به بار آورد یا بالعکس می‌تواند تأ‌ثیرات مثبتی همچون حفاظت از محیط زیست، حفاظت از اماکن باستانی و تاریخی و احیاء مجدد آنها و محوطه‌سازی و ایجاد امکانات و خدمات زیربنایی و روبنایی و. . . داشته باشد. از این ‌رو توسعه‌ و مدیریت گردشگری به گونه‌ای که با محیط سازگار باشد و به افت کیفیت آن نیانجامد، عامل اساسی در دستیابی به توسعه‌ی پایدار به حساب می‌آید. بنابراین به منظور برنامه‌ریزی گردشگری به لحاظ زیست محیطی، درک و شناخت تأثیرات گردشگری بر محیط زیست نخستین مسأله واجد اهمیّت است (رنجبریان و زاهدی، 73:1379). با توجه به بررسی‌های انجام گرفته می‌توان گفت پیامد مشترک اصلی شناخته شده در بسیاری از مطالعات و تحقیقات در رابطه ‌ی تأثیر توسعه‌ی گردشگری بر محیط سکونت گاه‌ها به این حقیقت می‌رسیم که هدف اصلی اکوگردشگری و در بعضی از نواحی دلیلی است برای اینکه چرا گردشگری در بسیاری از نواحی به عنوان منبع محسوب می‌شود (Butler. R،2001:10). در این رابطه ماتیسون و وال در مروری که بر متون علمی جهان داشته‌اند به چهار نوع تأثیر اساسی حفاظت از محیط زیست اشاره کرده‌اند که به این موارد به همراه نمونه‌هایی از جهان سوم پرداخته می‌شود: نخست، احیاء ساختمان‌های موجود (باز زنده‌سازی) و اماکن تاریخی، در این مورد در برخی کشورهای آسیایی و اروپایی بازسازی و احیاء حفاظت از شهرهای باستانی و روستاهای تاریخی و زیارتگاهها و معابدو هتل‌های قدیمی، پیشرفتهای قابل توجهی صورتگرفته است که می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: بازسازی بناهای تاریخی و اقامتگاه‌های روستایی (پارادورها)در اسپانیا(Sharpley. J،1997:20). دوم، تبدیل و تغییر ساختمانهای قدیمی برای استفاده‌های جدید. به عنوان مثال می‌توان از هندوستان نام برد. در آنجا از ادغام یک مهمانسرای بزرگ و قصر مهاراجا در میسور هم اکنون یک هتل مجلل به وجود آمده است. سوم، حفاظت از محیط زیست که در بسیاری از کشورهای جهان سوم با احداث و حفاظت از پارک‌های ملی می‌توان این تأثیر را مشاهده کرد (منشی‌زاده و نصیری، 42:1380). برای مثال در بعضی از مطالعات بررسی شده بر نقش توسعه گردشگری در سکونتگاههای روستایی بر محافظت از محیط طبیعی و حیات وحش تأکید شده است که می‌توان برخی از آنها منافع محیطی زیر را نام برد: حفاظت از جمعیت میمون‌های جارزن در بلمیز، کاهش شکارهای غیرقانونی در پارک ملی حاویایی در تایلند، حفاظت از زمین‌ها و حیوانات وحشی پیرامون سکونتگاههای روستایی ماسیا در تانزانیا و محافظت از جمعیت اسب آبی در استان وانزولو در آفریقای جنوبی و محافظت از حیات وحش پیرامون روستاهای ماسوکا در زیمباوه (Butler. R،2001:11) و چهارم، روشهای برنامه‌ریزی و اعمال کنترل‌هایی برای اطمینان از مدیریت محیطی مناسب ضرورت دارد. آوازه‌ی برخی جذّابیتها، مدیریت و کنترل را می‌طلبد که در صورت عدم وجود گردشگری ممکن است هیچ نیازی به آن نباشد در مقایسه با منافع و تأثیرات مثبتی که در بالا ذکر شد توسعه‌ی گردشگری ممکن است سبب ایجاد تأثیرات منفی بر روی محیط طبیعی درون و پیرامون سکونتگاههای گردشگری بشود. در برخی از مطالعات مشکلات محیطی زیر در درون و اطراف نواحی گردشگری شناسایی شده‌اند. تراکم و انباشتگی زباله‌ها و ضایعات، قطع درختان و از بین بردن پوشش گیاهی، آلودگی منابع آب و فرسایش خاک (Butler. R،2001:11). در اینجا این مشکلات را نخست عنوان فشارهای محیطی بررسی می‌شود. در سال 88-1977 سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) یک چهارچوب تحقیقاتی برای مطالعه فشارهای محیطی ناشی از گردشگری تهیه کرد که در چهارچوب گروه فعالیت‌های فشارآور- یعنی تغییراتی که موجب بازساخت مداوم محیط می‌شوند و تولیدات ضایعات فعالیتهای گردشگر و آثار جمعیتی- مطابق با ماهیت فشارهای مربوط و واکنش محیطی شناسایی می‌شوند. به منظور کاهش آثار منفی و افزایش آثار مثبت فعالیت های گردشگری، راهبردهایی در برنامه ریزی و مدیریت این صنعت اجرا می شود (کاظمی، 1385: 132). با توجه به لزوم رسیدگی به معیارهای سلامتی محیط زیست در برنامه ها و سیاست های توسعه گردشگری، این پرسش مطرح می شود که چگونه می توان آثار بالقوه گردشگری بر محیط زیست را ارزیابی کرد و نیز برای جلوگیری از تخریب فراوان این محیط و در واقع، بالا رفتن منافع گردشگری و بهره مندی حداکثر از آن، این ارزیابی را در طرح های کلّی توسعه متعادل گنجانید؟ به نظر می رسد که پیش از هر چیز باید گفت که برخی از شیوه های ارزیابی آثار زیست محیطی را باید قبل از شروع اجرای هر برنامه توسعه گردشگری انجام داد. ارزیابی آثار زیست محیطی در واقع کاربرد پیشگیرانه یا محتاطانه مدیریت زیست محیطی و یکی از جلوه های دیدگاهی است که پیشگیری را بهتر از درمان می داند. به تازگی، ارزیابی آثار زیست محیطی را چنین تعریف کرده اند: «اقدام برای شناخت آثاری که هر فعالیت انسانی بر جنبه های زندگی، زمین شناختی و طبیعی محیط زیست بر جای می گذارد و پی بردن به نتایج این آثار روی سلامت انسان و رفاه او» اطلاعات به دست آمده از این ارزیابی در اختیار برنامه ریزان و مجریان قرار می گیرد تا آنان با توجه به این آثار و نتایج به تدوین برنامه ای برای توسعه اقدام کنند. ارزیابی آثار زیست محیطی برای نخستین بار در سال 1960 در ایالات متحده آمریکا برای تحلیل ارزش- منافع ابداع گردید. در آن زمان این کار برای نشان دادن ارزیابی آثاری انجام گرفت که اهمیتشان با معیارها و ضوابط مادی و پولی امکان پذیر نبود. معمولاً هنگامی که پاره ای اطلاعات و داده های اقتصادی- اجتماعی در ارزیابی آثار زیست محیطی گنجانیده می‎شود، چون توسعه دهندگان اغلب هوشیارانه عمل می کنند و جنبه هایی مانند ایجاد کار و امکان رشد و گسترش زیرساخت ها را برای پیشرفت و رفاه انسان لازم می شمرند از این رو آنها به تحلیل نهایی سودها و منافع توجه می کنند و اطلاعات ناظر بر آثار این فعالیت های محیط زیست طبیعی مورد عنایت آنان نیست. گذشته از منافع غیرمستقیمی که از آگاه کردن مردم درباره رفتار دوستانه با محیط زیست به دست می‎آید، منافع مستقیم چندی نیز از گنجاندن ارزیابی آثار زیست محیطی در تدوین طرح ها حاصل می گردد. توجه به این ارزیابی در نزدیکترین مراحل تدوین برنامه ها منافع بالقوه زیادی مانند پیروی بیشتر در طراحی و درختکاری، صرفه جویی در سرمایه و پیشرفت قابل قبول در توسعه و دوری از گرانتر شدن هزینه ها را دربردارد. به همین جهت است که در سال های گذشته در برنامه های توسعة سازمان ملل متحد بر ارزیابی آثار زیست محیطی در اجرای برنامه ها پافشاری شده است. وانگهی این اندیشه رو به رشد است که میان حفظ محیط زیست و توسعه هیچ گونه تضاد ذاتی وجود ندارد و از این رو می توان در راه پیشرفت هر دو کوشید. در واقع ارزیابی زیست محیطی نه تنها راهی برای شناخت آثار بالقوه فعالیت های انسانی بر محیط زیست است، بلکه موجب اصلاح و ارتقا هر دو نیز می شود. محیط زیست طبیعی با کیفیت بالا، منبع کلیدی گردشگری است. طرح های گردشگری اغلب روابط تنگاتنگ و وابستگی زیادی با کیفیت محیطزیست دارد. ارزیابی زیست محیطی اگر به گونه شایسته ای صورت پذیرد، موجب اصلاح طرح ها و پیشگیری از بروز ناکامی در توسعه گردشگری می شود و از تخریب پیش بینی نشده محیط زیست جلوگیری می کند (محلاتی، 1381: 207) 2-10 اثرات اقتصادی گردشگری صنعت گردشگری دارای آثار اقتصادی و اجتماعی قابل ملاحظه ای می باشد. ایجاد اشتغال و دستیابی به درآمد ارزی پایدار و مناسب و همچنین شناخت متقابل فرهنگی در راستای صلح و وفاق بین المللی از آثار اجتماعی و اقتصادی این صنعت است. (مکیان و نادری بنی به نقل از زاهدی، 1382: 205) ایجاد اشتغال، کسب درآمد ارزی برای کشور میزبان و بهبود تراز پرداخت ها، افزایش درآمد های مالیاتی از محل فعالیت های اقتصادی مرتبط با گردشگری، ایجاد تعادل منطقه ای، تعدیل ثروت، دگرگون ساختن فعالیت های اقتصادی و سوق دادن درآمد از مناطق شهری به روستاها و بالاخره جلوگیری از برون کوچی روستاییان از اثرات اقتصادی گردشگری محسوب می شود (استاد حسین، 1379: 15) از طرفی در تنوّع و غنا بخشیدن به اقتصاد محلی حائز اهمیت بسیار است، برای تولیدات محلی اعم از صنایع دستی و یا محصولات کشاورزی جهت ارتزاق گردشگران بازارهای جدیدی ایجاد می کند، علاوه برآن، در بهبود کیفیت فرآوردهای کشاورزی و صنایع دستی نیز مؤثر می باشد (پدریان، 1374: 72). در اکثر ارزیابی‌های به عمل آمده از توسعه‌ی گردشگری در جهان سوم تأثیرات اقتصادی مهمتر از ملاحظات دیگر است (مهدوی به نقل از زاهدی ، 64:1383). در حقیقت گردشگری به عنوان یک عامل اقتصادی عمده و بسیار مؤثر در سالهای اخیر مورد توجه فراوان قرار گرفته و بدین علت سعی می‌شود که حتی‌الامکان از عوامل مؤثر در کاهش جریان گردشگری جلوگیری به عمل آمده و امکانات لازم جهت رشد و توسعه‌ی آن فراهم شود (رضوانی، 6:1374). در کشورهای صنعتی توسعه‌ی صنعت گردشگری موجب تنوع درآمدها و کاهش ناهماهنگی در اقتصاد می‌گردد و در کشورهای در حال توسعه، فرصتی برای صادرات ایجاد می‌کند که نرخ رشد آن  از اشکال سنتی صادرات بیشتر است (Stephen. F،1994:475) . . بنابراین گردشگری منبعی قابل اتکاء در بسیاری از کشورهای توسعه ‌یافته و در حال توسعه است که می‌تواند تأثیر فزاینده‌ای بر روی افزایش درآمد چه در سطح ملی و نیز افزایش فرصت‌های شغلی، افزایش دستمزدها و تحوّل و گسترش تولیدات و. . . داشته باشد. طبق آمار سازمان جهانی گردشگری (WTO) تعداد گردشگران خارجی در سال 1994 بیشتر از 531 میلیون نفر بوده است که از این طریق 1321 میلیون دلار نصیب صنعت گردشگری شده است(WTO،1995). برای مثال توسعه‌ی گردشگری در نواحی روستایی انگلستان تقریباً هر سال 9 میلیون پوند درآمد ایجاد کرده است و در برخی از نقاط این کشور عامل اصلی اشتغال‌زایی بوده است (منشی‌زاده، 41:1376). علاوه بر این جولی لئونز (1995) عقیده دارد که یکی از بزرگترین منافع حاصل از صنعت گردشگری در نواحی و مناطق مختلف ایجاد درآمد و دستمزد برای افرادی است که در آن اشتغال دارند و نیز تأکید می‌کند که اغلب این شاغلان را افراد محلی و بومی تشکیل می‌دهند(Leones. J،1995:16). بنابراین اولین تأثیر اقتصادی گردشگری در نواحی روستایی افزایش درآمد برای ساکنان مناطق گردشگری می‌باشد که می‌تواند به صورت فردی یا عمومی برای این مناطق به وجود آید. تأثیر مثبت دیگر گردشگری می‌تواند ایجاد فرصتهای شغلی جدید و نیز افزایش اشتغال زنان و جوانان در فعالیت‌های مرتبط با این صنعت می‌باشد. اصولاً اشتغال در صنعت گردشگری دارای اشکال مختلفی است که عبارتند از:  الف) اشتغال مستقیم: همانند اشتغال در هتل‌ها، رستورانها و. . .  ب) اشتغال غیرمستقیم: که در بخشهای عرضه‌کننده کالا همانند تولیدات کشاورزی، شیلات و صنایع دستی می‌باشد.  ج) اشتغال القایی: شامل کسانی است که از درآمد افرادی که به طور مستقیم و غیرمستقیم در صنعت گردشگری فعالیت می‌کنند، پشتیبانی می‌شوند.  د) اشتغال در بخش ساختمان: شامل افرادی است که در بخش احداث تأسیسات و زیرساختارهای گردشگری فعالیت می‌کنند (ابراهیمی، 493:1376). توسعه گردشگری برای رشداقتصادی واجتماعی اهمیت ویژه ای دارد که می توان آن را به منزله نیروی محرکه توسعه اقتصادی درتمام کشورها به حساب آورد. هیچ کشوری نیست که فاقدمواداولیه لازم برای توسعه گردشگری باشدآنچه که کشورها را از همدیگر متمایز می سازد خود به تنهایی جاذبه گردشگری به شمارمی رود. بنابراین هرکشوربا کوشش درخور و سرمایه گذاری مناسب در زمینه گردشگری می‎تواند وارد کننده جهانگرد بوده واز این راه به رشد اقتصادی خود کمک نماید. (دیبایی، 1371: 53)  گردشگری پول و جمعیت را ازمراکز ثقل صنعتی به سوی روستاها و نقاط طبیعی می کشاند و یا تعداد زیادی را به سوی مراکز شهری روانه می سازد واین حرکت آنها باعث بازده مضاعف در اقتصاد کشورهای جهانگرد پذیر می شود. گردشگری در تنوع و غنا بخشیدن به اقتصاد محلی نیز حائز اهمیت  بسیار است. برای تولید محلی اعم از صنایع دستی و یا محصولات کشاورزی جهت ارتزاق گردشگران بازارهای جدیدی ایجاد می کند علاوه بر آن در بهبود کیفیت فراورده های کشاورزی و صنایع دستی نیز موثر می با شد. همچنین در احیاءو باسازی شهرها خصوصاً شهر های تاریخی نقش مهمی دارند چراکه در صورت عدم دریافت درآمد ناشی از این اماکن و تخصیص بودجه لازم برای ابقای آنها این گونه مراکز به تدریج رونق و اهمیت خود را از دست می دهندواز این رهگذر منافع اقتصادی ناشی از جذب گردشگر نیز منتفی می شود (تولایی، 1386 :61 -62).  تأثیر گردشگری از بعد درآمد زایی، تولید ناخالص ملی، تسریع جریان پول و تقویت بنیه اقتصادی بر هیچ کس پوشیده نیست این قسم از فعالیت درآمد مردم محلی را از طریق حقوق و دستمزد  افزایش می دهد به علاوه امکان حصول درآمد های دیگر از طریق ارائه مشاغل در دیگر بخش ها نظیر ساختمان، تعمیرات، تامین مایحتاج، کرایه اتومبیل و. . . نیز وجود دارد. یکی از منابع درآمد صنعت گردشگری مالیات است که از محل مالیات های دریافتی فروش تامین می شود. گردشگری تا میزان شش درصد از درآمد های مالیاتی که سالانه عاید دولت می شود ایجادمی نماید. گردشگری ارز آور بوده وسبب توسعه و بسط تجارت خارجی و صادرات نامرئی وبهبود تراز پرداخت ها نیز می شود. همچنین گردشگری در ایجاد فرصت های شغلی و کاهش معضل بیکاری با تصحیح الگو وایجاد ظرفیت های شغلی پایدار و مستمر نقش بسزایی دارد. پانزده درصد از مشاغل در سطح جهانی به بخش گردشگری اختصاص دارد. اگر چه بخش گردشگری پتانسیل بسیار بالایی از ارتباط با اشتغال دارد لکن قدرت اشتغال زایی آن بستگی به عواملی نظیر تعداد گردشگران، تعداد شب اقامت آنها ومیزان پر بودن اتاق ها داردطبق مطالعات انجام شده در ایران با پر بودن 79 %اتاق ها و اقامت 5/4 شب به ازای هر دو اتاق یک فرصت شغلی ایجاد شده است. واقعیت آن است که علاوه بر ایجاد فرصت های شغلی مستقیم به دو نوع فرصت شغلی یکی غیر مستقیم و دیگر القایی نیز باید توجه کرد. مراد از فرصت شغلی القایی اشتغالی است از نتیجه هزینه کردن و خرج کردن درآمد افرادی که به طور غیر مستقیم در این  صنعت  شاغلند ایجاد می شود. (تولایی، 1386: 69)  سازمان جهانی گردشگری در این رابطه چنین بیان می کند:  الف-اشتغال مستقیم، اشخاصی که درمؤسسات مرتبط با گردشگری کار می‎کنند از قبیل هتل‎ها، رستوران‎ها، فروشگاه های گردشگری وآژانس های مسافرتی  ب- اشتغال غیر مستقیم، مشاغل ایجاد شده در بخش های عرضه از قبیل کشاورزی، شیلات وصنایع  ج- اشتغال القایی، اشخاصی که از طریق خرج کردن درآمدی که شاغلان مستقیم و غیرمستقیم کسب کرده‎اند حمایت می شوند  د-اشتغال ساختمانی، شغل هایی که دربخش احداث زیر بناهای گردشگری تولید می شوند. (این اشتغال معمولاً موقتی است ولی ممکن است در جاهایی که توسعة مداوم گردشگری وجود دارد بسیار طولانی باشد). (سازمان جهانی گردشگری به نقل از زاهدی، 1379 :48 ) 2-11 اثرات فرهنگی- اجتماعی گردشگری مقصود از اثرات اجتماعی گردشگری، تغییراتی است که در زندگی مردم جامعه میزبان گردشگر رخ می‌دهد و این تغییرات بیشتر به سبب تماس مستقیم اهالی و ساکنان آن دیار و گردشگران صورت می‌گیرد و مقصود از اثرات فرهنگی تغییراتی است که در هنر، عادات، رسوم و معماری مردم ساکن جامعه‌ی میزبان رخ می‌دهد. این تغییرات بلندمدت‌تر است و در نتیجه رشد و توسعه‌ی صنعت گردشگری (گردشگری) رخ خواهد داد. از آنجا که نتیجه یا ره‌آورد صنعت گردشگری موجب تغییراتی در زندگی روزانه و فرهنگ جامعه میزبان می‌شود، اصطلاح «اثرات اجتماعی- فرهنگی» را به معنای تغییراتی بکار می‌برند که در تجربه‌های روزانه ارزشها، شیوه‌ی زندگی و محصولات هنری و فکری جامعه‌ی میزبان رخ می‌دهد (وای. گی. چاک، 327:1377).  به هر حال توسعه و گسترش گردشگری در یک منطقه و یا یک ناحیه، موجب تغییرات اجتماعی و فرهنگی آن منطقه گردیده و می‌بایست جهت جلوگیری از آثار منفی و نیز تقویت آثار مثبت آن در جامعه میزبان مورد بررسی و ملاحظه قرار گیرند (مهدوی، 70:1383). بدین منظور جان ‌لی (1996) سه راه کلی و مکمل را برای بررسی تأثیر گردشگری بر شرایط اجتماعی فرهنگی کشورهای جهان سوم را ارائه می‌دهد که می‌توان آن را برای بررسی این تأثیرات در سطوح مختلف مورد استفاده قرار داد (شکل مورد نظر). شیوه اول، برخورد گردشگر و میزبان به صورت پدیده‌ای قابل شناسایی با شماری از پیامدهای مثبت و منفی به تصویر می‌کشد. شیوه دوم، که عبارت است از دیدگاه کار کردن عناصر مختلف جامعه‌ی جهانی سومی که ممکن است تغییری را به عنوان پیامد مستقیم گردشگری- نظیر رفتار اخلاقی، زبان و بهداشت- تجربه شد. سومین دیدگاه جنبه‌های تغییر فرهنگی را در نظر می‌گیرد که ناشی از نفوذ گردشگر در بازنگری مهارتها و رسوم سنتی است مانند صنایع دستی و. . . می‌باشد (شکل مورد نظر) (لی‌ جان، 87:1378). در مجموع، این سه شکل تأثیر اجتماعی تا حد زیادی بر هم منطبق‌اند و همان طور که مانسیول و وال خاطرنشان می‌سازند، تشخیص آنها از یکدیگر عملاً مشکل است، به خصوص شناسایی تمایز میان مطالعات اجتماعی و فرهنگی مشکل است، اما تشخیص میان تحقیقات مربوط به مباحث علم و مشترک انسان نظیر جنایت با سلامتی و تحقیقات مربوط به مواردی که رفتار انسانی را محدود می‌کند، مفید است (لی، جان، 87:1378). به هر حال تجربیات گوناگون نشان داده که گردشگری فرهنگ و جامعه میزبان گردشگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. گردشگری از میراث فرهنگی منطقه‌ حفاظت می‌کند و همچنین زمینه‌ی حفظ و ارتقای الگوهای فرهنگی در زمینه‌های موسیقی، رقص، تئاتر، لباس، هنر و صنایع دستی، آداب و رسوم، سبک زندگی و سبک معماری که از جمله جاذبه‌های مهم گردشگری است که به وسیله‌ی گسترش گردشگری زمینه‌ی حفظ و ارتقای آنها را فراهم می‌سازد (رنجبریان، زاهدی، 79:1379). امروز در بسیاری از کشورهای آسیایی، آفریقایی، آمریکای لاتین یا خاورمیانه، صنعت تور گردشگری به فنون و تولید اقلام بسیار زیادی از کالاها و صنایع دستی رونقی دوباره بخشیده است (محلاتی، 61:1380).  با توجه به اینکه تأثیرات اجتماعی، فرهنگی گردشگری بسیار گسترده است. در زیر با بررسی مطالعات مختلف در این زمینه به طور خلاصه بعضی از این جنبه‌ها را که در متن به آن اشاره نشده است آورده می‌شود: - توسعه‌ی گردشگری، جرم و جنایت و سایر انحرافات اجتماعی را افزایش می‌دهد. -  ایجاد امکانات و جاذبه‌های جدید مثل امکانات فرهنگی، ورزشی (Sharply. J،1997: 23). -  گردشگری به امر خانه‌سازی تأکید می‌کند و سبک معماری و سنتی را از بین می‌برد. - گردشگری باعث توسعه‌ی رابطه‌ی فرهنگی و تحکیم وحدت محلی می‌شود (تقوایی و شاپور آبادی، 253:1382).  سطح زندگی مردم ارتقاء می‌یابد و به بهبود خدمات و امکانات اجتماعی (از نظر مالی) کمک می‌نماید (رنجبریان، زاهدی، 54:1379). برای توسعه گردشگری به مسأله فرهنگ توجه خاصی مبذول می‌شود. آثار باستانی و کهن هر کشوری معرف فرهنگ خاص همان کشور و دارای ارزشهای درخور توجه همان سرزمین و ویژگیهای مردم همان مرز و بوم است. این آثار دارای ارزشهای معنوی بسیار زیاد برای آن قوم به طور اعم می‌باشد که در نتیجه باعث جلب و جذب دیگران جهت بازدید و شناخت آنها شده و در پیشرفت اقوام و اجتماعات مختلف اثر بسزایی داشته و در عین حال وسیله‌ای است بسیار موثر برای جلب توجه گردشگرانی که علاقه منداند این آثار و فرهنگ قومی را از نزدیک مشاهده نمایند. تنها از راه آشنا کردن فرهنگها با یکدیگر است که دشمنیها به دوستی تبدیل می‌شود، این هنر بزرگ از گردشگری یعنی مسافرت به دست می‌آید. انسانها نمایندگان فرهنگهای گوناگون‌اند و تماس و رو در رویی این نمایندگان، تماس رودر روی فرهنگهاست و از این تماس و رو در رویی است که غنای فرهنگی و به دنبال آن برکت پدید می‌آید. تماسهای رو در رو باید همه گروهها را در بر گیرد. از دانشمندان بزرگ، دانشجویان و تا کارگران بی مهارت، و از آنجاست که گردشگری همگانی به صورت یک دستاورد و یک ضرورت جلوه می‌کند. (رضوانی، 1385: 50) 2-12 اثرات سیاسی توسعة گردشگری توسعة گردشگری به تقویت شناخت و روابط بین المللی و توسعة مهارت های برنامه ریزان در جوامع میزبان منجر می شود. گردشگری در عین حال می تواند منجر به تحریف ماهیت صحیح وقایع به منظور منعکس کردن ارزش های نظام سیاسی، ناتوانی در کسب اهداف، استشهار اقتصادی مردم محلی به منظور راضی نگه داشتن رجال سیاسی شود (کاظمی، 1386: 97). آثار سیاسی توسعة گردشگری در جدول زیر آورده شده است. جدول شماره 2-1 آثار سیاسی توسعة گردشگری کارکردهای مثبت پیامدهای منفی - تلاش برای ایجاد ثبات سیاسی در کشور- اعتلای سطح امنیت در جامعه - کاهش کشمکش های سیاسی به علت کاهش نرخ بیکاری در کشور - تلاش برای تقلیل آشوب ها و تشنجات سیاسی در کشور - برقراری تماس بین قومیت ها و ملیت های گوناگون و ارتقای درک متقابل بین آنها - افزایش احترام متقابل بین جوامع مختلف - سوء استفاده از حربة گردشگری برای رسیدن به هدف های سیاسی- امکان بروز ناامنی برای توریست ها مانند گروگان گیری و باج خواهی و تروریسم- تهدید امنیت جانی توریست ها - امکان بروز جدال ها ی سیاسی بین گروه های معارض با حکومت 2-13 نظریه های گردشگری 2-13-1 نظرات قضایی نظرات قضایی در مطالعات گردشگری بصورت متنوع و رسمی، تمام فعالیتهای مربوط به گردشگری را تحت تاثیر قرار می دهد. در این مورد بحث ها بیشتر روی نیازهایی چون تحقیقاتی، سازمانهای عمل کننده، مشکلات مربوط به هزینه ها، مکانها، دفاتر فروش بلیط اتوبوس و هواپیمایی که آنان روی مشتریان بویژه در مواقع خرید بلیط تاثیر مهمی می گذارد همراه با نحوه برخورد مسوولین شرکتهای کرایه دهنده اتومبیل، هتل‎ها وغیره تاکید دارد. منافع حاصل از این نظرات دایر شدن دفاتر آماری است که هر پنج سال یکبار نتایج خدمات و تمام موضوعات انتخابی شامل اطلاعات مربوط به دفاتر مسافرتی، مکانهای اقامتی و سایر آمارهای پایه ای را برای تجزیه و تحلیل و مطالعات دقیق منتشر می سازد (قره نژاد، 1386، ص43). 2-13-2 نظرات تولیدی در نظرات تولیدی انواع تولیدات توریستی، بازار یابی، مراکز مصرف و زمانهای مصرف دقیقا مورد بحث و مطالعه قرار می گیرد. بعنوان مثال مطالعه موضوع تهیه مکان اقامت، رزرو جا از خطوط هواپیمایی، چگونگی افزایش و یا کمبود جا نسبت به تعداد مراجعه کنندگان (مشتری)، رفتار فروشندگان و خریداران بلیط، چگونگی قیمت ها و پرداخت قیمت، نحوه تبلیغات و غیره در راس مسایل قرار می گیرد. خوشبختانه اگر چه در نظرات تولیدی به مطالعه مدت اقامت گردشگر می شود، معهذا تسهیلاتی را نیز بوجود آورند که محقق و دانشجو بتواند مسایل اساسی گردشگر و گردشگری را به سرعت و با دقت بیشتر تهیه و پی گیری کند (قره نژاد، 1386، ص45). 2-13-3 نظرات تاریخی نظرات تاریخی بطور گسترده و وسیع مورد استفاده قرار نمی گیرد. اگر چه در مطالعات و تجزیه و تحلیل گردشگری قوانین مربوط به سیر تکاملی گردشگری در طول تاریخ ضروری است. در این بخش از نظرات می توان نوع آوریها را در طول تاریخ برای افزایش تعداد گردشگران و گسترش گردشگری، بدعت های منفی و مثبت را در کاهش و یا افزایش فعالیتهای گردشگری و گردشگر همراه با جذابیتهای تاریخی تحقیق و تتبع کرد (قره نژاد، 1386، ص45). 2-13-4 نظرات مدیریتی در نظرات مدیریتی بحث و گفتگوبسیار وسیع و پیچیده است. بطوریکه در اقتصاد خرد توجه به مدیریت فعالیتها توان عملیات گردشگری چون برنامه ریزی تحقیقات نحوه قیمت گذاری خدمات و یا تولیدات مصرفی گردشگران، تبلیغات و شیوه انجام آن کنترل مشاغل و تمام سرویسهای خدماتی از لحاظ کمیت و کیفیت ضرورت پیدا می کند. استفاده و به کارگیری مجموع دیدگاهها از سایر نظرات گسترده ای به تاثیر مدیریت، شناساندن مدیریت توانا و استفاده از مدیران متخصص در توریسم به صورت مطلوب و گردشگر جدی پی گیری شود. توجه شدید به نظرات در این کتاب بویژه در مسایل گردشگری و خیلی خیلی مورد توجه قرار گرفته است. به کلام دیگر علم و آگاهی از نظرات مدیریتی یک ضرورت محسوب می شود. تغییر و تنوع تولیدات تغییر قوانین و مصوبات تغییرات اجتماعی و جزء اینها موضوعات و بحثهای مهم مدیریت را تشکیل می دهد. در هر حال عملیات مدیریتی بایستی تغییرات گردشگری را با تغییرات محیط آن چنان تلفیق و ترکیب نماید که گردشگر روز به روز گسترده تر و عمومیت پیدا کند (قره نژاد، 1386، ص46). 2-13-5 نظرات اقتصادی نقش و اهمیت توریسم چه روی اقتصاد داخلی و چه روی اقتصاد خارجی بسیار شدید می باشد. لذا توجه به مسایل عرضه و تقاضا، موازنه پرداختها، تبدیل ارزها، اشتغال، توسعه و گسترش رفاه، توسعه حرکتهای دو سویه و سایر عوامل اقتصادی در گردشگری مورد تاکید تمام محققین قرار دارد. همین نظرات و بحث ها برای آماده سازی چهارچوب تجزیه و تحلیل گردشگری و همکاریهای اقتصادی بین کشورها در توسعه اقتصادی بسیار مفید و قابل انکار نیست. از این نظر گردشگری یک عنصر مهم در اقتصاد کشورها بحساب می آید (قره نژاد، 1386، ص47). 2-13-6 نظرات جامعه شناسی اصولا گردشگری بیشتر با فعالیتهای اجتماعی درگیر می شود. نتیجتا نظرات جامعه شناسی و تحقیقات مربوط به آن محققین را بیشتر به سوی خود جلب می کند. جامعه شناسی در این خصوص رفتارهای شخصی و یا گروهی را با تاکید به جامعه گردشگری مطالعه می نماید. در نظرات جامعه شناسی و تحقیقات مربوط به سطح فرهنگ جامعه، عادات جامعه، سنن و آداب جامعه و بالاخره مهمان نوازی جامعه فراموش نمی گردد. اگر چه جامعه شناسی اوقات فراغت کاملا تکامل و توسعه نیافته است. معهذا مدعی گسترش و افزایش فعالیتهای گردشگری در جوامع می باشد. از آنجاییکه گردشگری روی جامعه تاکید بیشتری دارد. لذا محققین در مطالعات خود از نظریه های اجتماعی غفلت نمی کنند (قره نژاد، 1386، ص47). نظرات جغرافیایی می دانیم که علم جغرافیا با قوانین و ضوابط گردشگری بسیار در ارتباط تنگاتنگ قرار دارد. به این ترتیب جغرافیدانان با نظرات و دیدگاههای گوناگون گردشگری را مطالعه می نمایند. کلا جغرافیدانان با دو دیدگاه متفاوت گردشگری را مطالعه می کنند. نگاه آکادمیک ، نگاه تجربی: - در نگاه آکادمیک سه مسئله اساس کار را تشکیل می دهد. قوانین، تحقیقات و پژوهش ، تجزیه و تحلیل و آموزش - در نگاه تجربی هم سه مسئله اساسی پایه کار را تشکیل می دهد. کار قراردادی، عملیات های ویژه، پروژه‎های خاص و تخصصی جهت تامین منافع، استفاده از دانش خاص در گزارش و برنامه ریزی، توسعه و کسب اعتبار و امنیت برای آینده. مع الوصف جغرافیا در مطالعات مکانیابی، زیست محیطی، آب و هوا، چشم اندازهای طبیعی و نظرات اقتصادی به صورت تخصصی کار می کنند. یکی از تاکیدات جغرافیا در توجیه نظرات خود مکانها و محیط‎های گردشگری است. حرکت مردم که به وسیله گردشگری محلی شروع می شود. ابتدا در منظره خدمات رفاهی و تسهیلاتی مکانها، با توزیع فضایی و فیزیکی برنامه ها در اقتصاد و فرهنگ جامعه تغییراتی پدید می آورد. بنابراین طبیعی است که گردشگر در خیلی موارد با عوامل و عناصر متعدد جغرافیایی تماس پیدا می کند. البته جغرافیا نیز در تحقیقات خود از سایر علوم مدد می گیرد. به علت رویارویی نظرات جغرافیایی در کاربری اراضی، نظرات اقتصادی، مشکلات جمعیتی و فرهنگی همراه با توزیع مکانی با علوم متنوع ارتباط پیدا می کند. جغرافیای اوقات فراغت مدام در جریان بوده و ایستا نمی باشد. چرا که گردشگری اوقات فراغت با محلهای تفریحی ارتباط و همبستگی دایم التزاید دارد. لذا ضروری است که تمام موضوعات در هر محل مطالعه و بررسی شود (قره نژاد، 1386، ص47). 2-14 مکاتب گردشگری 2-14-1 مکتب آمریکا تحقیقات شورای غربی ایالات متحده آمریکا در سال 1963 کلمه دیدار کننده را به افرادی که همیشه در حال تردد برای تحقیق و تحصیل باشندبکار برده است. تعریف گردشگر که به وسیله مجله تحقیقات ملی گردشگری از سال 1973 به اینطرف چاپ و منتشر می شود معتقد است گردشگر کسی است که در مسافتی حداقل 5 میل دور از منزل برای تجارت، شاد زیستن، امور شخصی و یا به هر هدف دیگر به جز شرکت در کار برای مزد و دستمزد مسافرت می کند. او ممکن است تمام شب را در همان بیتوته کند. و یا همان روز برگردد. مرکز اطلاعات مسافرین در ایالات متحده آمریکا در گزارش 1998 خود تمام مسافرتهایی را که در مسافت 100 میل و یا بیشتر انجام بگیرد و مسافر در این ضمن به مدت یک و یا چند شب بیرون از محل زندگی باشد. جزو آمار گردشگران به حساب می آورد (قره نژاد، 1386، ص37). 2-14-2 مکتب کانادا در کانادا یک سری مجلات خانوادگی از سال 1978 تحت عنوان مسافرین کانادایی، همچون همسایه جنوبی خود شروع به بحث و گفتگو در مورد گردشگر و کیفیت گردشگری می نشینند. لکن تفاوت اساسی بین مکتب کانادا و آمریکا در این است که در بحثهای مربوط به گردشگری فاصله کمتر و در حدود 50 میل (80 کیلومتر) ذکر می شود. عدد 50 میل رضایت را با توجه به کمی فاصله که بعد از آخرین حد شهرهای متروپلتن چون تورنتو محاسبه می شود. برآورده می سازد. پس توافق عمومی در کانادا در مورد فاصله کم هرگز اجازه نداده کیفیت راه فراموش گردد. حتی استان اونتاریو 25 میل هم در تعریف گردشگر فاصله مطلوب شناخته می شود (قره نژاد، 1386، ص37). 2-14-3 مکتب انگلیس سازمان ملی گردشگری انگلستان، اسکاتلند و ایرلندشمالی مسوولیت گردآوری ارقام و اطلاعات گردشگر را به عهده دارد. در تفکر و اندیشه این ساز مان تمام افرادی که به خارج از محل زندگی و سکونت مسافرت کرده و حداقل یک شب و یا بیشتر در آنجا بیتوته کنند. گردشگر بحساب می آیند (قره نژاد، 1386، ص39). 2-14-4 مکتب استرالیا دایره اقتصاد صنعتی استرالیا به سال 1979 در تشخیص و تعیین گردشگر از مسافرین غیر گردشگر طول مسافت و مدت اقامت را مورد توجه قرار داده و این چنین تعریفی از گردشگر را ارایه و بیان می کند. فردی که از محلی در فاصله 40 کیلومتری دورتر از محل مسکونی خود دیدار کند. گردشگر محسوب می شود. البته مدت اقامت حداقل 24 ساعت و یا بیشتر از 12 ماه نباید طولانی باشد. با حمایت و استفاده از تعریف سازمان جهانی گردشگری (WTO)، دایره آمار و اطلاعات استرالیا به مفهوم کلمه (محیط همیشگی و معمول) توجه کافی دارد. و شاره دارد که جذابیت محل برای گردشگر و گردشگری مهم است. اگر چه این جذابیت برای ساکنین محل موضوع معمولی باشد (قره نژاد، 1386، ص40). 2-15 پیشینه تحقیق در سال 1884 ویلیام وردزورث به دلیل نگرانی ناشی از ساخت راه آهن ویندرمیر در ناحیه دریاچه ی شمال غربی انگلستان نوشت آیا هیچ گوشه ای از انگلستان از این تهدید در امان است. ؟ حدود 150 سال بعد نگرانی او به واقعیت تبدیل شد و نه تنها انگلستان بلکه بیشتر روستاهای کشورهای توسعه یافته تسلیم این تحول شدند. مسلما وردزورث در نوشته هایش به گردشگری اشاره داشته است. در نیمه دوم قرن هیجدهم افراد نسبتا کمی امکانات زمان و حتی رغبت مشارکت در گردشگری را داشتند. مسافرتها سخت، کند و اغلب خطرناک بودند. علاوه براین افرادی که تحمل این سختیها را نداشتند، از رفتن به روستا منصرف می‎شدند. اگر چه همانطور که وردزورث اشاره کرده است بین سالهای 1840 تا 1850 خطوط راه آهن در سراسر اروپا و آمریکای شمالی ساخته شدند. با این حال مناطق روستایی جاهایی دور افتاده و در عین زیبا برای مسافرت عموم مردم بودند. افزایش سطح درآمد و اوقات فراغت بیشتر به این معنی بود که جمعیت شهرهای جدید صنعتی که رو به افزایش بودند. قادر بودند که از مناطق روستایی بازدید کنند و با گذشت یک قرن بسیاری از مناطق روستایی و ثبات صنعت گردشگری برخوردارد شد. امروزه تعداد زیادی از کشورهای غربی و ممالک صنعتی در گردشگری روستایی سهیم هستند. ممکن است در نظر برخی ازافراد، بازدید از روستا فقط دیداری موقتی باشد. که ساعتی کوتاه به طول می انجامد در حالیکه برای برخی دیگر روستا مقصد اصلی آنها در زمان تعطیلات است. بطور کلی گردشگری روستایی بخش عمده رشد ملی و بین المللی بازار گردشگری را تشکیل می دهد(منشی زاده و نصیری، 1380، ص8). یورکس آپوستولوپولوس، استلا لیوادی، 1384، در کتاب جامعه شناسی گردشگری ترجمه شفیعی، بیژن بیان داشته : امروزه صنعت گردشگری اهمیت فراوانی برای جوامع توسعه یافته و در حال توسعه دارد. مزایای صنعت گردشگری که اهمیت و ارزش آن انکار ناپذیر است. از چشم اندازهای مختلف می توان ابعاد و زوایای آن را بررسی کرد. - ژرژکازس، فرانسو از پوتیه، 1382، در کتاب جهانگردی شهری ترجمه صلاح الدین محلاتی، به جهانگردی و جهانگردان شهری و آماده سازی فضاهای شهری برای جهانگردی پرداخته و می گوید مهمترین فضاهایی که مورد دیدار و اقامت جهانگردان قرار می گیرند فضاهای شهری هستند که از دیرباز جذاب ترین فضاها را تشکیل می دادند. زیرا که شهرها پیشرفته ترین و کامل ترین قرارگاههای انسان را تشکیل می دهند. به کلی که رفت و آمد میلیونها انسان در طی ساعات و روزها و. . . به شهرها تأثیر فراوانی از جهات ساختارهای فضایی، فرهگی، اجتماعی و غیره بر شهر می گذارد و البته تأثیر اقتصادی جهانگردی بر شهر انکارناپذیر است (محلاتی، 1382، ص39). - دانلد لاندبرگ، ام، کریشنامورتی و مینک اچ استاونگا، 1383، در کتاب اقتصاد گردشگری ترجمه محمدرضا فرزین، به مقدمه ای بر اقتصاد گردشگری، کاربرد اقتصاد در گردشگری، روشهای کمی کاربرد در اقتصاد گردشگری پرداخته و می گوید گردشگری فعالیتی است که دارای تفاوتهای اساسی با سایر فعالیتهای اقتصادی می باشد. این فعالیت حتی با سنجش خدمات نیز دارای مرزهای مشخصی است. زیرا گردشگری معمولاً بدون بررسی بازار خریداری می شود و شامل محدوده ای از کالاها و خدمات مانند حمل و نقل، تسهیلات و منابع طبیعی است که به توالی مصرف می شوند. منابع طبیعت محور سنجش مهمی از کل نهاده‎های مورد نیاز بخش گردشگری هستند که عموماً قابل قیمت گذاری نمی باشند. منافع مرتبط با این نهاده ها کاملاً آزاد و بسیار جذاب است و از طرف دیگر دارای آثار منفی آلودگی است (فرزین، 1383، ص67). - دیویدای، فنل، 1385، در کتاب خود با عنوان مقدمه ای بر طبیعت گردی ترجمه جعفراولادی قادیکلایی می گوید مفهوم واژه طبیعت گردی مثل رنگ آفتاب پرست دائماً در حال تغییر می باشد. آنچه که بوم شناسان در ابتدا از آنبه عنوان مفهومی کلی برای جلوگیری شدید از تخریب محیط زیست یاد می کردند. آنچه مسلم است طبیعت گردی موجب ایجاد بازار کار پررونق در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه می باشد (اولادی قادیکلایی، 1385، ص221). - ریچارد، جولیا شارپلی، 1380، در کتاب گردشگری روستایی ترجمه رحمت اله منشی زاده و فاطمه نصیری، بیان نموده که گردشگر با تمامی انواع و اشکالش می رود تا به عنوان اولین فعالیت پیشتاز اقتصادی جهانی بدل گردد. توریسم روستایی نیز به عنوان یکی از مهمترین اشکال گردشگری، سهم برجسته ای را در این خصوص به خود اختصاص می دهد. در دوران ما گردشگری روستایی یکی از مردمی ترین انواع توریسم محسوب می گردد و بنا به گفته مسئولین سازمان، سالیانه بیش از هفتاد درصد گردشگران در همکاری و توسعه اقتصادی تفریحات (OECD) کشورهای صنعتی جهان از انواع روستایی برخوردار می‎گردند (منشی زاده و نصیری، 1380، ص28). - قره نژاد، حسن، 1386، در کتاب مقدمه ای بر توسعة گردشگری و مهمانپذیری از یک سو آینده موفق و امیدوار کننده گردشگری و مهمانپذیری و از سوی دیگر ابتکارات جدید و مؤثر در گسترش سومین و بزرگترین صنعت دنیا را مورد بحث و بررسی قرار داده است نامبرده در این کتاب همچنین به جهت پایداری توسعه گردشگری و مهمانپذیری و محیط زیست و گردشگری و اثرات این صنعت عظیم روی محیط فرهنگی و طبیعت گردی (اکوتوریسم) و چون و چرایی آن را در رشد و توسعه پایدار صنعت گردشگری و مهمانپذیری اشاراتی نموده است (قره نژاد، 1386، ص32). - منشی زاده، رحمت الله، 1376، در کتاب جهانگردی خود ابتدا به تعاریف و مفاهیم جهانگردی و. . . و سپس به ابعاد اقتصادی توریسم، عوامل مؤثر و برنامه ریزی در توریسم، مکانها و ارزشها، بازتابهای مثبت و منفی صنعت توریسم وجهانگردی و جایگاه آن در ایران پرداخته و می گوید با توجه به اهمیت جهانی این صنعت بدون تردید کشور ما با توجه به وجود جاذبه های متنوع طبیعی و چشم اندازهای زیبای جغرافیایی و میراثهای عظیم تاریخی و مراقه متبرکه زیارتی و سیاحتی و آثار بدیع و باشکوه هندی، دارای جایگاه ویژه‎ای است که در اثر توجه و بذل عنایت بیشتر می تواند به یکی از قطبهای بزرگ توریستی دنیا تبدیل گردد و میلیونها جهانگرد را بطرف این مرز و بوم بکشاند (منشی زاده، 1376، ص67). - بیگدلی، آتوسا، 1382، در مقاله خود تحت عنوان نقش منابع طبیعی و توسعه پایدار در جذب اکوتوریسم، امکانات و محدودیتها می گوید کشور ایران با داشتن تنوع جغرافیایی و منابع طبیعی، فرهنگی، تاریخی و مذهبی توانایی بالقوه در جذب اکوتوریست دارد که با برنامه ریزی دقیق توان بالقوه می تواند به فعلیت درآید که باعث رونق اقتصادی، ارتقاء سطح فرهنگ منابع طبیعی و تا حدودی حل معضلات بیکاری در مناطق جاذب اکوتوریست باشد( بیگدلی، 1382، ص33). - مهردادی، ناصر و یداللهی علی اکبر، و حسین آبادی، زهرا، 1382، در مقاله خود با عنوان اکوتوریسم و توسعه پایدار ضمن بیان تعریف و ضرورت اکوتوریسم و توسعه پایدار به ذکر راهکارها و محدودیتها و موانع موجود می پردازد و می گوید اکوتوریسم (توریسم طبیعت) پدیده نسبتاً تازه ای است که بخشی از صنعت توریسم را شامل می شود که به دلیل پرداختن به پایداری بوم شناختی اجتماعی فرهنگی و اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است (مهردادی وهمکاران، 1382، ص42). - محمد رضایی پور 1383 در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان درجه توسعه یافتگی روستاها با استفاده از مدل تاکسونومی، شهرستان شفت را مورد مطالعه قرار داده ومهمترین اقدام را در کنارسطح بندی روستاها، بهبوددرشرایط اقتصادی همه جانبه روستائیان ومدیریت صحیح منابع میداند. ــ امیر زکی 1384 در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان تعیین درجه توسعه یافتگی روستاهای شهرستان سردشت با بهره گیری از مدل تحلیل عاملی به توجه روستاهای کمتر توسعه یافته پرداخته و توجه مسئولان امر را در بررسی روستاهای مناطق کوهستانی و محروم کشورکه کمتر مورد توجه قرار می گیرند جلب کرده است. ــ علی راشد 1386 در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان درجه بندی توسعه یافتگی روستاهای شهرستان لنگرود با استفاده از روش اسکالوگرام و ارائه راهکارهای توسعه، عنوان نموده که علی رغم اهمیت زیاد برنامه ریزی روستایی، شواهد و بررسیهای کارشناسی انجام شده خاکی از آن است که تخصیص منابع در توزیع امکانات به نحوی بوده که ناهمگنی بین روستاها را تشدید کرده است که در شهرستان لنگرود این مورد بسیار چشمگیر می باشد مریم نجفقلی زاده بازارگرد، 1387، در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان راهکارهای توسعه روستایی با استفاده از مدل اسکالوگرام در شهرستان فومن بیان داشته که با توجه به درنظر گرفتن برخی خدمات در شهرستان فومن تنها 8 روستا با توجه به این امتیازات توسعه یافته، 31 روستا نیمه توسعه یافته و مابقی روستاها در این شهرستان توسعه نیافته می باشد. شریفی نیا، زهرا، 1390، در مقاله خودتحت ارزیابی و سطح بندی سیستم گردشگری روستایی و نقش آن در توسعه منطقه ای (مطالعه موردی جاذبه های تاریخی سیستان با استفاده از مدل EP و با در نظر گرفتن پنج مولفه در جاذبه های تاریخی سیستان بیان داشته که شهر سوخته با ضریب75/1 در سطح رتبه 1، دهانه غلامان و زاهدان کهنه و روستای قلعه نو با ضریب2/1 نسبت به کوه خواجه با ضریب 75/0 در سطح و رتبه بالاتری بودندقرار دارند و آسیاب بادی مچی و منطقه حوض دار با ضریب صفر در پایین ترین رتبه و سطح قرار دارند (همایش ملی گردشگری، اقتصاد و بازار یابی، دانشگاه آزاد واحد بابل) خوب آیند، سعید، 1383، در مقاله خودتحت عنوان بررسی و تعیین درجه توسعه یافتگی شهرستانهای استان ایلام از مقایسه درجه توسعه یافتگی شهرستانهای ایلام می توانیم به وجود ناهماهنگی و عدم تعادل شدید از نظر توسعه اقتصادی و اجتماعی بین شهرستانهای استان پی بردو براین اساس شهرستانهای شیروان و چرداول، آبدانان و ایوان، به ترتیب اولویتهای اول تا سوم را در زمینه انجام برنامه ریزی و سرمایه گذاری جهت دار و هدفمند در سطح استان ایلام دارند( رشد آموزش جغرافیا، دوره نوزدهم، شماره 2، ص 28). شماعي، علي و موسيوند، جعفر، 1390، در مقاله خودتحت عنوان سطح بندي شهرستان هاي استان اصفهان از لحاظ زيرساخت هاي گردشگري با استفاده از مدل TOPSIS و AHP مطالعات و پژوهشهاي شهري و منطقه اي سال سوم، شماره دهم، پاييز بیان داشته : يكي از مسايل و مشكلات گردشگري در ايران از جمله استان اصفهان، عدم توازن در سازمان فضايي و عدم سلسله مراتب مبتني بر رابطه تعاملي ميان نواحي گردشگري است. رتبه بندي زيرساخت هاي گردشگري در نواحي مختلف يك استان و توزيع متعادل زيرساخت ها و تعديل نابرابري در نواحي مختلف، يكي از اقدامات اساسي توسعه گرشكري است. بنابراين، در برنامه ريزي هاي آمايش سرزمين به منظور هدايت گردشگران با توجه به امكانات و زيرساخت هاي گردشگري و همچنين براي رفاه گردشگران و كاهش آسيب هاي زيست محيطي رتبه بندي نواحي ضروري است. مي دهد كه با توجه به معيارهاي در نظر گرفته شده براي سطح بندي شهرستان ها، شهرستا نهاي اصفهان، شاهين به ترتيب در سطح يك تا سه از نظر دارا بودن زيرساخت هاي گردشگري TOPSIS شهر و كاشان از طريق مدل قرار دارند. و با تركيب دو مدل فوق الذكر، شهرستان اصفهان و كاشان به ترتيب به عنوان نواحي اول و دوم گردشگري بيشترين امتياز را به خود اختصاص داد ه اند. همچنين همبستگي بين متغير زيرساخت ها و تعدادگردشگران، مثبت و ضريب همبستگي بيش از 98 درصد را نشان مي دهد ضیایی، محمودوشجاعی، مسلم، 1389، سطح بندي مقصدهاي گردشگري: واكاوي مفهومي نو در برنامه ريزي فضايي گردشگري در سایت SID بیان داشته: در برنامه ريزي منطقه اي گردشگري، مي بايست توانمنديها و قابليتهاي مقصدهاي گردشگري شناسايي شوند تا از آن طريق جايگاه هر يك از مقصدها درفرآيند توسعه منطقه مشخص شود. شناسايي اين جايگاه ميتواند به انتظارات معقول و برخورد منطقي با مقصدهاي گردشگري كمك نمايد تا متناسب با داشته ها وظرفيتهاي آنها برنامه ريزي و سرمايه گذاري در آنها صورت پذيريد و امكانات و تسهيلات تخصيص يابد. همان گونه كه در مقاله نشان داده شد، سطح بندي مقصدهاي گردشگري به عنوان يك ابزار مديريتي در برنامه ريزي منطقه اي وسازماندهي فضايي گردشگري مطرح است و مي‎تواند مقصدهاي گردشگري را درحصول به توسعه پايدار گردشگري كمك نمايد. چرا كه سطح بندي به عنوان ابزاري هدايتگر، نشان ميدهد كه متناسب با ظرفيتهاي بالفعل و بالقوه مقصدهاي گردشگري، محصولات و خدمات گردشگري عرضه گردند و فعاليتهاي بازاريابي در جهت هدايت تقاضا صورت پذيرد. در واقع هدايت تقاضا و كمك به پراكنش مناسب گردشگران در سطح يك منطقه خود از مصداقهايي است كه نشان ميدهد سطح بندي مقصدها به توسعه پايدار گردشگري در يك منطقه كمك مي كند و ازتفرق و تمركز انديشيده نشده فعاليتهاي گردشگري در آن جلوگيري ميكند برونداد اين اقدام منجر به بهره مندي متعادل و متوازن تمامي مقصدهاي گردشگري يك منطقه از منافع گردشگري است. غفاري، رامین و مرادی محمود و نیکبخت، داوود،1390، درمقاله خود تحت عنوان سطح بندي و برنامه‎ريزي فضاهاي گردشگري روستايي بخش مركزي شهرستان بويراحمد در مجله مطالعات و پژوهشهاي شهري و منطقه اي، سال سوم، شماره يازدهم، بیان داشته فقدان رتبه بندي علمي و نظام مند در تعيين جايگاه مكاني- فضايي كانونهاي جاذب گردشگري روستايي و بالطبع توزيع نامتناسب تأسيسات و تجهيزات از جمله كاستيهاي بنيادي و مشهود در مطالعات و طرحهاي توسعه صنعت گردشگري در كشور و به ويژه در بخش مركزي شهرستان بويراحمد است. شهرستان بويراحمد برخورداراز توانمنديهاي بالقوه در توسعه گردشگري است كه به دلايل مختلف از جمله عدم مطالعه جامع، به فعليت نرسيده است قلمرو تحقيق از جاذبه هاي طبيعي، فرهنگي و تاريخي متعدد و متنوعي، در توسعه گردشگري برخورداراست اما توزيع خدمات و تأسيسات در كانونهاي جاذب روستايي نا متعادل و نامتناسب با جايگاه مكاني، فضايي هر يك بوده است ازاين رو راهبردهاي اجرايي در توسعه ساختار و سازمان فضايي حاكم بر حوزه ها ي گردشگري روستايي ارائه گرديد و براي هركدام از سطوح، تجهيزات و زيرساختهاي متناسب با آن پيشنهادگرديد. ادبی، جواد، 1386، در پایان نامه خود٬ بررسی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی کشور با تأکید بر جاذبه های طبیعی ورزشی٬ به دیدگاه 3 گروه کارشناسان درباره جاذبه های طبیعی و ورزشی مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی می پردازد. این دیدگاه ها نشان می دهد که جاذبه های مربوط به تپه نوردی و طبیعت گردی با بار عاملی (79%) جاذبه های مربوط به بیابانگردی کویری و کویر نوردی (75%)٬ جاذبه های مربوط به ورزش های آبی ساحلی و تابستانی (78%) و جاذبه های مربوط به شکار و صید(75%) از بالاترین اهمیت در توسعه گردشگری ورزشی کشور برخوردارند. قیامی راد، امیر، محرم زاده، مهرداد 1387 بررسی تطبیقی نقش عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی از دیدگاه مدیران و دست اندرکاران ورزشی ایران و استرالیا ـ با توجه به نتایج تحقیق حاضرمعلوم شد که بین دیدگاه مدیران و دست اندرکاران ورزش و مدیران گردشگری ایران در خصوص عوامل مؤثر بر گردشگری ورزشی همبستگی معنا داری به چشم می خورد به این معنا که مدیران ورزش غالباً بر عوامل سوق دهنده تأکید می کنند در حالی که مدیران ورزشی بر عوامل جلب کننده تاکید دارند. طبق نتایج تحقیق یکی از مهمترین دلایل موفقیت استرالیا در جلب گردشگران ورزشی به دلیل رویدادهای ورزشی برگزار شده دراین کشور و کسب درآمدها های زیاد، همکاری های دقیق و برنامه ریزی شده سازمان های متولی گردشگری و سازمان های متولی ورزش این کشوراست. پاپلی یزدی، محمد حسین وسقایی، مهدی، 1391، در کتاب خود تحت عنوان گردشگری و ماهیت و مفاهیم اظهار می دارند گردشگری روستایی عبارتست از فعالیتها و گونه های مختلف گردشگری در محیطهای مختلف روستایی و پیرامون آنها که در بر دارنده آثار مثبت و منفی برای محیط زیست روستا، انسان و طبیعت است. centercenterفصل سومروش اجرای تحقیق مواد و روش00فصل سومروش اجرای تحقیق مواد و روش 24487796808950 3-1 روش کار 3-1-1 نوع روش تحقيق روش تحقیق توصيفي و تحلیلی با بهره گیری از مدل سطح بندی EP می باشد. دراین مدل با پنج مؤلفه براي ارزيابي وسطح بندي جاذبه هاي تاريخي و طبيعي رضوانشهر بهره گرفته شده كه عبارتند از: جذابيت‎هاي پيراموني، امكانات رفاهي، خدمات فرهنگي، دسترسي و اجتماعات محلي. انجام كار به اين روش خواهد بود كه ابتدا جاذبه ها در جدول مربوطه ليست مي شود و سپس در هركدام از مؤلفه ها امتياز جاذبه قرار مي گيرد و سپس جمع امتياز ها با استفاده از فرمول فوق محاسبه مي شود ودر نهايت رتبه هركدام از جاذبه ها مشخص خواهد شد. 3-1-2 روش گردآوری روش گردآوري اطلاعات در اين پژوهش به صورت اسنادی، كتابخانه اي و میدانی مي باشد. در روش اسنادی با مراجعه به سازمان میراث فرهنگی و جهانگردی نسبت به اسناد و اطلاعات موجود دررابطه با اوقات فراغت زنان در شهر رشت مراجعه نموده و در روش کتابخانه ای جهت تعاریف، مفاهیم و مبانی نظری تحقیق از کتب مختلف استفاده می گردد. در روش میدانی با استفاده از پرسشنامه زنان کارمند در شهر رشت مورد ارزیابی قرار می گیرند. 3-1-3 ابزار گردآوری ابزار گردآوری اطلاعات در روش کتابخانه ای بصورت فیش برداری، جدول، نقشه و کروکی... و شبکه‎های کامپیوتری بوده و در روش میدانی نیز از نقشه، مشاهده، مصاحبه و دوربین عکاسی استفاده شده است. 3-1-4 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات در این تحقیق پس از جمع آوری اطلاعات از طریق ابزارهای گردآوری اطلاعات، اطلاعات خام را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و همچنین به تفسیر نقشه ها پرداخته تا مورد استفاده قرار گیرد. لذا برای تجزیه و تحلیل اطلاعات با توجه به ماهیت داده ها از روشهای استقرائی، آماری و توصیفی استفاده شده است. 3-1-5-جامعه آماری و حجم نمونه و مقطع زمانی جامعه آماری در تحقیق فوق کل جمعیت موجود در شهرستان رضوانشهر می باشد. که براساس آمار سرشماری نفوس و مسکن سال 1390 به تعداد 41359 نفر می باشد. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان تهیه گردیده است. با توجه به جامعه آماری درشهرستان رضوانشهر تعداد 381 نفر با بهره گیری از پرسشنامه مورد ارزیابی قرار می گیرند. مقطع زمانی در این تحقیق دهه قبل بوده، و از سال 1380 تا حال حاضر را مورد بررسی قرار می دهد. 3-1-6- متغیر های تحقیق متغير به ويژگي يا صفت يا عاملي اطلاق مي شود كه بين افراد جامعه مشترك بوده ولي مي تواند مقادير كمي و ارزشهاي متفاوتي داشته باشد. بنابراين در هر تحقيق شناخت متغيرها، اندازه گيري آنها و بررسي روابط آنها با يكديگر مورد نظر است(حافظ نيا، 1387، ص 41) متغییر وابسته : مدل EP، جاذبه های توریستی، جاذبه های طبیعی و انسانی، روستا متغییر مستقل: سطح بندی نظام گردشگری روستایی نقشه 3-1 اداری– سیاسی ، نقاط روستایی و شبکه راههای شهرستان رضوانشهر 3-2 ویژگیهای جغرافیایی محدوده مورد مطالعه 3-2-1 موقعیت شهرستان رضوانشهر در غرب استان گیلان یکی از شهرستانهایی است که در سالهای نه چندان دور از شهرستان تالش جدا شده است. این شهرستان دارای دو بخش به نامهای پره سر و مرکزی و 4 دهستان به نامهای دیناچال، ییلاقی ارده، خوشابر، ‌گیل دولاب می باشد. این شهرستان از شمال به شهرستان تالش، از جنوب به شهرستان ماسال و صومعه سرا، ‌از شرق و جنوب شرق به شهرستان بندر انزلی و دریای خزر و از غرب به استان اردبیل محدود می شود. مساحت این شهرستان 3/770 کیلومتر مربع و جمعیت آن براساس آمار سال 1385 به تعداد 64574 نفر بوده که از این تعداد 20346 نفر را جمعیت شهری و 44228 نفر را جمعیت روستایی تشکیل می دهد. جمعیت این شهرستان در سال 1390 به تعداد 66909 نفر بوده، که از این تعداد 22893 نفر جمعیت شهری و 44016 نفر جمعیت روستایی می باشد( سالنامه آماری استان گیلان، 1387). 3-2-2 مشخصات محیط طبیعی 3-2-2-1 توپوگرافی بطور کلی این شهرستان از نظر توپوگرافی به سه قسمت زیر تقسیم می گردد: قسمت جلگه ای و ساحلی این قسمت از اراضی که در ارتفاع 26- تا 100 متر قرار دارد تقریبا یک پنجم از سطح شهرستان شامل دهستانهای گیل دولاب، دیناچال و بخش شرقی دهستان خوشابر را شامل می شود. در این قسمت تعداد 52 روستا با جمعیتی 38940 نفر وجود دارد که 6/48 درصد از کل روستاهای شهرستان و 89 درصد جمعیت نقاط روستایی را پوشش می دهد. قسمت کوهپایه ای این قسمت از اراضی ارتفاع 100 متر تا 500 قرار دارد و تقریبا یک ششم از سطح شهرستان را شامل می‎شود در این قسمت تعداد 13 روستا و 1831 نفر جمعیت می باشد که 2/12 درصد از کل روستاها و 21/4 درصد جمعیت شهرستان را دارا می باشند. قسمت کوهستانی این قسمت از اراضی در ارتفاع بیشتر از 500 متر قرار داشته و تعداد 30 روستا و 2997 نفر جمعیت در آن وجود دارد یعنی 21/11 درصد از کل روستاها و 8/6 درصد از جمعیت روستایی منطقه در بخش کوهستانی قرار دارند. جدول (3-1) تعداد و درصد روستاهای شهرستان رضوانشهر بر حسب طبقات ارتفاعی نشان می دهد (سازمان جغرافیایی، 1385 ). جدول 3-1 تعداد و درصد روستاهای شهرستان رضوانشهر بر حسب طبقات ارتفاعی طبقات ارتفاعیمناطقتعداد روستادرصد روستاتعداد جمعیتدرصد روستا100-26-جلگه526/483894089500-100کوهپایه132/1218312/4500<کوهستانی302829978/6خالی از سکنه122/110100 سرشماری نفوس و مسکن شهرستان رضوانشهر، 1385تهیه و تنظیم: کلانتری، 1393 نمودار 3-1 تعداد روستاهای شهرستان رضوانشهر بر حسب طبقات ارتفاعی با توجه به نمودار فوق بیشترین پراکنش روستاهای شهرستان رضوانشهر در بخش جلگه ای و کمترین تعداد روستاها در بخش کوهپایه ای می باشد. نقشه 3-2 توپوگرافی شهرستان رضوانشهر 3-2-2-2 زمین شناسی از نظرزمین شناسی و چینه شناسی واحدهای سنگی شهرستان رضوانشهر از قدیم به جدید به قرار زیر می‎باشد. پرکامبرین: سازندهای دوره ی پرکامبرین از کهن ترین سنگهای شناخته شده در استان گیلان محسوب می گردند که تحت عنوان مجموعه سنگهای دگرگونی شاندرمن- اسالم و گشت شناخته می شوند. واحد: Mta این واحد شامل شیت و گنیس با رخساره شیت سبز تا اپیدوت- آمفیبول بوده همراه با فلس های تکتونیکی از سر پانتینیت اولترا بازیک (مجموعه اسالم- شاندرمن) می باشد که در شمال شرق شهرستان رضوانشهر مساحت بسیار کمی را پوشش می دهد. دوران اول: سنگها و سازندهای دوران اول در استان گیلان بسیار گسترده می باشند و علی رغم پوشش گیاهی و جنگلی استان به دلیل حاکمیت نسبی سنگهای کربناته( اهک و دولومیت) و مورفولوژی خاص آنها(دیواره های قائم و صخره ای و پرتگاهی) برونزدهای متعددی از آنها را می توان در این منطقه مشاهده نمود. واحد:pzuv این واحد شامل سنگهای آتشفشانی بازی تا آندزیتی(پالئوزوئیک زبرین) بوده که در جنوب غربی شهرستان رضوانشهر مساحت بسیار کمی از شهرستان را پوشش داده و بخش های شمالی این محدوده را گسل بزرگی احاطه نموده است. واحد:pzuq این واحد شامل لایه های ماسه سنگی (ارنایت) دوره پالئوزوئیک زبرین بوده که در جنوب غربی شهرستان مساحت بسیار کمی را احاطه نموده است. واحد:pzuc این زیر واحد شامل سنگهای آهکی پالئوزوئیک است که بیشتر در ارتفاعات بالای 2000 متری شهرستان و در جنوب غربی آن محدوده ای را نه چندان زیاد مورد پوشش قرار داده است. دوران دوم: در دوران دوم در منطقه مورد مطالعه بیشتر سنگها متعلق به دو دوره تریاس- ژوراسیک و کرتاسه زبرین می‎باشدکه در واحدهای زیر به آنها می پردازد. c :واحد این واحد که به رنگ آبی با نقطه های مشکی در نقشه ی زمین شناسی مشاهده می شود در جنوب غربی شهرستان وجود داشته و از جمله سنگهای کنگلومرایی سازند شمشک در دوره تریاس ژوراسیک می باشد این واحد مساحت بسیار کمی از شهرستان را در بر می گیرد. واحد:Jsh این واحد که مساحت کمی را به صورت نواری در غرب شهرستان پوشش داده است عموما دارای رنگ آبی بوده و سنگهای آهکی و ماسه سنگها اهکی ماسه ای و سیلتی و غالبا گلوکونیتی با آمونیت دوره تریاس- ژوراسیک می باشد. واحد:tjs این واحد که سنگ آن آبی بوده و در غرب شهرستان رضوانشهر مساحت زیادی را پوشش می دهد گلسنگ و فورش سنگهای خاکستری یا قهوه ای با لایه های ماسه سنگ و زغال دوره تریاس- ژوراسیک می باشد. واحد:K2ls این واحد که در غرب ، شمال غرب و جنوب غرب شهرستان به صورت نواری با پهنای 1. 5 سانتیمتر روند غرب به شرق دارد. مساحت زیادی از شهرستان را پوشش داده و عموما به رنگ سبز با نقطه های مشکی دیده می شود. این واحد سنگ آهک ماسه ای خاکستری کرتاسه زبرین می باشد. این واحد در مرکز شهرستان نیز به صورت پراکنده وجود دارد. واحد:kms این واحد که مارن و ماسه سنگ کرتاسه زبرین می باشد به صورت نواری نازک از شمال و شمال شرق به طرف جنوب و جنوب غرب وجود دارد و به صورت منحنی و پیچ دار بوده و تقریبا از ارتفاعات 500 متر شروع شده و تا ارتفاعات 1500 متر را پوشش داده است. رنگ این واحد عموما به صورت سبز تیره می‎باشد. واحد:K2v سنگهای آتشفشانی بازی کرتاسه زبرین که بیش از یک سوم مسالحت شهرستان ماسال را در مرکز، شمال شرق و شمال غرب و جنوب شرق پوشش داده است و رنگ ان عموما سبز روشن می باشد و در میان این سنگها عمدتا سنگ آهک ماسه ای خاکستری نیز رخنمون کرده است. Ks این واحد که در شمال شرق شهرستان رضوانشهر محدوده ای نه چندان زیاد را پوشش می دهد شامل ماسه سنگ و شیل، بخشی آهکی در دوره کرتاسه زبرین بوده و رنگ آن عموما سبز روشن بوده و بیشترین سطح آن در غرب و شمال غرب شهر پره سر و به صورت خیلی کم در جنوب پونل مشاهده می شود. واحد Jk1 این واحد که به صورت نواری کوچک در جنوب غربی شهرستان رضوانشهر مساحت خیلی کمی را پوشش داده است شامل سنگهای آتشفشانی بازی دوره ژوراسیک- کرتاسه زیرین بوده و رنگ انها عمدتا سبز تیره(لجنی) می باشد. دوران چهارم(کواترنر) دوران چهارم در محدوده مورد مطالعه شامل دو دوره بوده که برخی از آنها به صورت نهشته های دریایی و کوهپایه ای دوره پلیتوسن و برخی دیگر بصورت نهشته های آبرفتی عهد حاضر می باشد لذا آنرا به واحد زیر تقسیم کرده و مورد بحث قرار می دهیم. واحدQ1M این واحد که در شرق و شمال شرق و جنوب شرق شهرستان و در ارتفاعات کمتر از 100 متر قرار دارد نهشته هالی دریایی دوره پلیتوسن بوده که بصورت نواری روند شمالی و جنوبی دارد و دو شهر پره سر و رضوانشهر در این محدوده قرار دارند. واحدQ2M این واحد که در شرق شهرستان رضوانشهر مساحت بسیار زیادی را از شمال به جنوب پوشش می دهد به صورتی است که هر چه قدر به جنوب شهرستان می رود از وسعت آن افزوده می شود و به طور کلی نهشته‎های دریایی عهد حاضر بوده که از طرف شرق دو شهر پره سر و رضوانشهر را احاطه نموده است. واحدQd این واحد که در جنوب شرق شهرستان رضوانشهر و شمال غربی شهرستان انزلی بصورت نوار کوچکی مساحتی بسیار کمی از شهرستان را پوشش داده است. نهشته های دلتایی تفکیک نشده عهد حاضر بوده که رنگ عمومی آنها بصورت خاکستری می باشد. واحدQ2b این واحد که در شرق شهرستان و در کنار دریای خزر و اراضی ساحلی منطقه مورد مطالعه را پوشش می‎دهد نهشته های ساحلی و ماسه بادی عهد حاضر می باشد که بصورت طولی کل سواحل شهرستان را در بر می‎گیرد و رنگ عمومی آن سفید متمایل به کرم می باشد. واحدQal این واحد که در شرق و شمال شرق شهرستان رضوانشهر و در شمال شهر پره سر و شرق و قسمتی از شهر رضوانشهر را در بر میگیرد نهشته های آبرفتی و دشت سیلابی عهد حاضر بوده که مساحتی نه چندان زیاد از شهرستان را پوشش داده و رنگ آن عموما زرد متمایل به کرم می باشد (سازمان زمین شناسی کشور، 1372) نقشه 3-3 زمین شناسی شهرستان رضوانشهر 3-2-2-3 اقلیم استان گیلان بویژه شهرستان رضوانشهر تقریبا در محدوده آب و هوایی مدیترانه ای قرار دارند بدین معنا که میان دو فصل بارانی و نیمه خشک در طی سال می توان تمایز قابل توجهی را مشاهده نمود تفاوتهای اقلیمی بیشتر بین جلگه و کوهستان می باشد. جهت مطالعه شرایط اقلیمی منطقه مورد مطالعه و شناخت ویژگیهای آب و هوایی حاکم بر آن در مرحله نخست با توجه به منابع موجود سیستمهای سینوپتیک و عوامل اقلیمی موثر در آب و هوای منطقه بررسی و سپس با استفاده از آمار ایستگاه پیلمبرا به ارائه ویژگیهای اقلیمی و تغییرات عناصر آب و هوایی منطقه پرداخته شده است و برای برخی عناصر نظیر باد از ایستگاههای رشت و بندر انزلی کمک گرفته شده است. . 3-2-2-3-1 درجه حرارت شرایط حرارتی حاکم بر منطقه را با توجه به درجه حرارت در طول شبانه روز، ماه، فصل و سال و میانگینهای حداکثر و حداقل درجه حرارت مورد بررسی قرار می دهیم. 3-2-2-3-1-1 میانگین درجه حرارت (روزانه – حداقل و حداکثر) با توجه به اطلاعات ایستگاه هواشناسی پیلمبرا در منطقه که ملاک مطالعات می باشد، متوسط درجه حرارت سالیانه معادل 6/14 درجه سانتی گراد است. با توجه به این نکته که در ماههای آبان، آذر، دی، بهمن، اسفند، فروردین درجه حرارت پایین تر از میانگین سالیانه و در شش ماه دیگر سال بالاتر از میانگین سالیانه می باشد. و قابل ذکر است که بهمن ماه با 6 درجه سانتی گراد سردترین ماه سال و تیر ماه با 25 درجه سانتی گراد گرم ترین ماه سال را تشکیل می دهند. میزان حداقل متوسط درجه حرارت روزانه در سرد ترین ماه سال 3درجه سانتی گراد است بطوریکه هیچگاه به صفر نمی رسد. این میزان در ایستگاه هواشناسی پیلمبرا در طول سال معادل 3/11 درجه سانتی گراد می باشد. میزان تغییرات بین سردترین و گرمترین ماههای سال به 19 درجه سانتی گراد می رسد که نوسانات این پارامتر در منطقه ناچیز است و در طراحی فضاهای زیستی تاثیر چندانی ندارد. جدول شماره (3-8) میانگین دمای ایستگاه پیلمبرا را نشان می دهد. جدول 3-2 میانگین دمای ایستگاه پیلمبرا سانتی گراد ماهمهرآبانآذردیبهمناسفندفروردیناردیبهشتخردادتیرمردادشهریورسالانهمیانگین دما189/129/83/6688/13185/22254/242/226/14حداکثر دما8/202/164/13106/106/126/171/235/278/303/294/269/19حداقل دما8/127/89/533/35/51/96/132/177/194/192/173/11 سازمان هواشناسی استان گیلان، 1388 نمودار 3-2 میانگین دمای ایستگاه پیلمبرا شهرستان رضوانشهر متوسط حداقل زمستانی و حداقل تابستانی دما به ترتیب به 3و7/19 درجه سانتیگراد و دامنه تغیرات آن برابر با7/16 درجه سانتیگراد می باشد جدول 3-3 داده های حرارتی ایستگاه پیلمبرا درجه سانتیگراد متوسط روزانه دمای هوا ( معدل سالانه دمای هوا )6/14میانگین حداکثر دمای هوا در گرمترین ماه سال 8/30میانگین حداقل دمای هوادر سردترین ماه سال 3میانگین حداکثر دما در تیر ماه 6/24میانگین حداقل دما در دی ماه 9/6تغییرات روزانه دمای هوا1/11میزان نوسان روزانه دمای هوا در گرمترین ماه سال 1/11درجه حرارت حداکثر مطلق دمای هوا 40درجه حرارت حداقل مطلق دمای هوا 8 سازمان هواشناسی استان گیلان، 1388 3-2-2-3-2 بارندگی بارندگی یکی از عوامل و پدیده های مهم در شناخت میزان رطوبت و منابع آبی است. از این رو ضروری است تا بطور کامل خصوصیات آن در محدوده مورد برسی قرار گیرد. 3-2-2-3-2-1 بارندگی سالانه میانگین بارندگیهای سالانه در ایستگاه پیلمبرا9/1096 میلیمتر است در این منطقه حداکثر بارش بطور متوسط به میزان179 میلیمتر در مهر ماه رخ می دهد که حدود 4/16 در صد بارش سالانه را شامل می شود. حداقل بارش بطور متوسط به میزان 60 میلیمتر در خرداد ماه قرار دارد که حدود 5/5 در صد از کل بارش سالانه می باشد. متوسط ماهیانه حدود91 میلیمتر ویا 3/8 در صد از کل بارش را تشکیل می دهد. (3-12) مقدار بارش ماهیانه و سالانه ایستگاه پیلمبرارا نشان می دهد. جدول 3-4 متوسط بارندگی و در صد بارش ایستگاه پیلمبرا میلی متر ماهمهرآبانآذردیبهمناسفندفروردیناردیبهشتخردادتیرمردادشهریورسالانهمتوسط بارندگی6/1798/1269/8374774/904/75775/605/626/822/1074/91درصد4/166/117/77/672/89/675/57/55/78/93/8 سازمان هواشناسی استان گیلان، 1388 نمودار 3-3 متوسط بارندگی ایستگاه پیلمبرا در ایستگاه پیلمبرا بیشترین میزان بارندگی در فصل پاییز حدود 390 میلیمتر یا 6/35 در صد و کمترین میزان بارندگی در فصل بهار حدود 213 میلیمتر یا 4/19 درصد از مجموع کل بارندگی را شامل می شود. جدول (3-13) متوسط بارندگی فصلی ایستگاه پیلمبرارا نشان می دهد. جدول 3-5 درصد بارندگی فصلی ایستگاه پیلمبرا فصول سالمیزان میلی متردر صدبهار9/2124/19تابستان3/25223پاییز3/3906/35زمستان4/24122 سازمان هواشناسی استان گیلان، 1388 نمودار 3-4 درصد بارندگی فصلی ایستگاه پیلمبرا 3-2-3 رطوبت هوا توزیع سالیانه رطوبت نسبی : در مناطق ساحلی دریای خزر مقدار رطوبت نسبی به علت مجاورت با دریا بالا و دامنه نوسان رطوبت کم است. جداول شماره های (3-14) و (3-15) اطلاعات کامل آماری از حداقل و حداکثر و میانگین رطوبت نسبی بر حسب ماه٬فصل و سالانه ارائه می دهند. جدول 3-6 میانگین آمار رطوبت نسبی در ایستگاه پیلمبرا-به در صد متوسط حداکثر رطوبت نسبی هوا در سرد ترین ماه سال91معدل متوسط حداکثر رطوبت نسبی هوا در فصل زمستان92متوسط حداقل رطوبت نسبی هوا در سردترین ماه سال81معدل متوسط حداقل رطوبت نسبی هوا در فصل تابستان80معدل روزانه متوسط رطوبت نسبی هوا در سردترین ماه سال86متوسط حداقل رطوبت نسبی هوا در گرم ترین ماه سال65معدل متوسط حداقل رطوبت نسبی هوا در گرمترین ماه سال68متوسط حداکثر رطوبت نسبی هوا در گرمترین ماه سال 88معدل متوسط حداکثر رطوبت نسبی هوا در فصل تابستان90معدل روزانه رطوبت نسبی هوا در گرمترین ماه سال76 سازمان هواشناسی استان گیلان، 1388 جدول 3-7 میانگین درصد رطوبت نسبی هوا در ایستگاه پیلمبرا ماهمهرآبانآذردیبهمناسفندفروردیناردیبهشتخردادتیر مردادشهریورسالانهرطوبت86788484828584848282848583 سازمان هواشناسی استان گیلان، 1386 با توجه به جدول فوق بیشترین در صد رطوبت نسبی در ماه مهر و کمترین رطوبت نسبی در ماه آبان می‎باشد. نمودار شماره (3-10) میانگین درصد رطوبت ایستگاه پیلمبرا را نشان می دهد. نمودار 3-5 میانگین درصد رطوبت نسبی در ایستگاه پیلمبرا 3-2-4 ابرناکی سالانه استان گیلان به سبب ویژگیهای اقلیمی خود در تمامی ماههای سال دارای پوشش ابری قابل ملاحظه ای است و مقدار ابرناکی در فصول سرد سال بیشتر از فصول گرم سال می باشد. چون در مورد ابرناکی هوا آمارهای قابل اعتمادی در ایستگاه پیلمبرا وجود نداشت لذا در این زمینه از داده های ایستگاه انزلی استفاده شده است. جدول شماره (3-16) مقدار ابرناکی سالانه ایستگاه انزلی را نشان می دهد. جدول 3-8 میانگین سالانه روزهای ابری ایستگاه انزلی سال19931994199519961997199819992000200120022003ابرناکی6/1838/1661321748/1426/1594/1404/1581568/142180 سازمان هواشناسی استان گیلان، 1388 با توجه به جدول فوق بیشترین روزهای ابری در سال 1993 و کمترین روزهای ابری در سال 1995 می‎باشد. نمودار شماره (3-11) مقدار ابرناکی سالانه ایستگاه انزلی را نشان می دهد. نمودار 3-6 مقدار ابرناکی سالانه ایستگاه انزلی 3-2-4-1 ابرناکی ماهیانه با توجه به آمار ابرناکی ماهیانه ایستگاه انزلی بیشترین مقدار ابرناکی در ماه دی و کمترین مقدار ابرناکی در ماه تیر می باشد. جدول شماره (3-17) میانگین ابرناکی ماهیانه را در ایستگاه انزلی نشان می دهد. جدول 3-9 میانگین روزهای ابری ماهیانه ایستگاه انزلی ماهمهرآبانآذردی بهمناسفندفروردیناردیبهشتخردادتیر مردادشهریورابرناکی151717181517161176812 سازمان هواشناسی استان گیلان، 1388 جهت نمایش بهتر آن را در نمودار شماره(3-12) نشان می دهیم. نمودار 3-7 میانگین روزهای ابری ماهیانه ایستگاه انزلی 3-2-5 ساعات آفتابی جهت تعیین ساعات آفتابی شهرستان رضوانشهر بدلیل عدم وجود ایستگاه از آمار ساعات آفتابی ایستگاه انزلی استفاده نموده و در جدول شماره(3-18) نشان می دهد. جدول 3-10 میانگین سالانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی سال19931994199519961997199819992000200120022003ساعات آفتابی2/1359/1471671449/1581/1653/1741622/1653/164143 سازمان هواشناسی استان گیلان، 1388 با توجه به جدول فوق بیشترین ساعات آفتابی در سال 1999 و کمترین ساعات آفتابی در سال 1993 وجود دارد جهت نمایش بهتر آنرا در نمودار شماره(3-13) نشان می دهیم. نمودار 3-8 میانگین سالانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی 3-2-5-1 ساعات آفتابی ماهانه ساعات آفتابی ماهیانه در ایستگاه انزلی نشان می دهد که بیشترین ساعات آفتابی در ماه تیر و کمترین ساعات آفتابی در ماه دی می باشد. جدول شماره(3-19)میانگین ماهیانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی را نشان می دهد. جدول 3-11 میانگین ماهیانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی ماهمهرآبانآذردیبهمناسفندفروردیناردیبهشتخردادتیر مردادشهریورساعات آفتابی14092877797122143222250269226161 سازمان هواشناسی استان گیلان، 1388 جهت نمایش بهترداده های جدول(3-19) نمودار شماره زیرترسیم شده است نمودار شماره (3-14) میانگین ماهیانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی را نشان می دهد. نمودار 3-9 میانگین ماهیانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی 3-2-5-2 روزهای یخبندان در بین ارقام به ثبت رسیده در برخی از نقاط منطقه سرمای ناشی از یخبندان تا 20- درجه سانتیگراد نیز می رسد. بدیهی است که چنین حالاتی در اقلیم منطقه ممکن است پیامدهای اقتصادی وخیمی از لحاظ سرمازدگی و از میان بردن محصولات کشاورزی به خصوص در نواحی ارتفاعی داشته باشد. در جدول شماره(3-20) وضعیت روزهای یخبندان در شهرستان رضوانشهر مشخص می باشد که متوسط سالانه آن 23 روز است. جدول 3-12 وضعیت روزهای یخبندان در ایستگاه هواشناسی پلیمبرا ماهآذردیبهمن اسفندجمع کلتعداد روزهای یخبندان5/17/103/85/223 سازمان هواشناسی استان گیلان، 1388 جهت نمایش بهترداده های جدول فوق آنرا در نمودار شماره(3-15) نشان می دهیم نمودار 3-10 وضعیت روزهای یخبندان در ایستگاه هواشناسی پلیمبرا 3-2-6 فشار هوا به جهت اینکه شهرستان مورد بررسی فاقد ایستگاه سینوپتیک بوده از این رو اطلاعات ایستگاههای هواشناسی رشت ٬بندر انزلی به منظور بررسی وضعیت فشار هوا مورد استفاده قرار می گیرد. در استان گیلان متجاوز از 30 سال است که فشار هوا به طور مرتب و مطمئن در دو ایستگاه رشت و انزلی اندازه گیری می شود. حاصل این اندازه گیری مربوط به 11 سال از 1993 تا 2003 میلادی در بندر انزلی و 11 سال از 1993 تا 2003 در رشت است که در جدول مشاهده می شود. از مطالعه این ارقام به خوبی استنباط می شود که به طور کلی فشار جو گیلان در طول زمستان زیادتر از ماههای تابستان است. بر اساس جدول شماره (3-21) اختلاف فشار هوا در زمستان و تابستان در بندر انزلی 6/10 میلیارد و در رشت 7/10 میلی بار است. در هر دو ایستگاه بالاترین میزان فشار سالانه در دیماه (ژانویه) است و در خرداد و تیر (ژانویه) به کمترین حد سالانه می رسد. به طور متوسط در طول سال میزان فشار هوا در رشت 7/1 میلی بار کمتر از بندر انزلی است که در نیمه گرمسال این تفاوت بیشتر 81/1 تا 4/2 میلی بار و در نیمه سرد سال است. جدول(3-21)میزان فشار ماهانه هوا در بندر انزلی را نشان می دهد. جدول 3-13 میزان فشار ماهانه هوا در بندر انزلی (واحد میلی بار) ماهمهرآبانآذردیبهمناسفندفروردیناردیبهشتخردادتیرمردادشهریورسالانهفشار انزلی2/10228/10237/10237/10233/10227/10218/10186/10161/10149/10111/10138/10178/1019 سازمان هواشناسی استان گیلان، 1388 3-2-7 باد گیلان به دلیل مجاورت با دریا و خشکی و همجواری با جلگه های ساحلی و کوهستانی و وجود مزارع سر سبز و جنگلهای انبوه همیشه زمینه های لازم برای حرکت هوا و باد فراهم است. از این گذشته استان مزبور مانند دیگر مناطق کشور ما همواره در معرض توده ها و جریان های هوای قاره ای قرار دارد که به نوبه خود خصائص اقلیمی آن را به وجود می آورد. در کوهستان استان گیلان زمینه برای جریان باد های محلی بسیار مساعد است. در روز که ارتفاعات استان از شدت آفتاب زود گرم می شود٬ هوا به بالا منتقل می گردد٬ هوای دره ها از دامنه ها بالا رفته جای هوای گرم شده را می گیرد و شب هنگام که هوای ارتفاعات زودتر سرد می شود و هوا در جهت معکوس یعنی از قله ها به دره ها جریان می یابد. در بعضی از دامنه های رو به شمال استان گیلان این گونه بادهای کوهستانی که به طرف جلگه ها وزیدن گرفته و با گرم شدن ناگهانی هوا همراه می باشد که از نظر کشاورزی زیان آور است و اغلب آتش سوزیهایی را به دنبال دارد. در چنین حالتی به علت اختلافات فشار هوا در دامنه های جنوبی و شمالی البرز هوای سنگین فلاتی از لابلای دره های البرز با سرعتی زیاد خود را به سواحل جنوبی خزر می رساند و بنابراصول فیزیکی در ازای هر 1000 متر کاهش ارتفاع 8/9 درجه سانتیگراد گرمتر می شود و در نتیجه همین که به جلگه های خنک گیلان رسید ممکن است درجه گرما را ناگهان 10 تا 11 درجه بالا برد و از 40 تا 50 درصد از نم نسبی بکاهد. به طور عمده جریانات هوای مدیترانه ای باعث وزش باد گرم و خشک شدیدتری از طرف غرب و یا جنوب غربی به طرف سواحل دریای خزر می شدند. این باد گرم(گرمش٬گرمیش٬ گرمیچ) زمینهای کل آلوده دشت را به سرعت خشک می کند و باعث ترکیدن چوب بست سقف خانه ها می شود. در ضمن این باد در اوایل بهار باعث ذوب شدن سریع برفهای کوهستان وجاری شدن سیل می شود. علاوه بر بادهای ثبت شده در ایستگاههای هواشناسی٬ بادهای محلی نیز از اهمیت چشم گیری برخوردارند. این بادها عموما جریانهایی را شامل می‎شوند که تحت تاثیر ویژگیهای طبیعی محلی قرار دارند که مهمترین آنها را می توان به صورتی که در جدول شماره (3-14) مشاهده می کنید طبقه بندی نمود. جدول 3-14 مشخصات بادهای محلی در منطقه مورد مطالعه: منطقهنام بادجهت بادنوع بادفصلتوضیحاتبیرون واشمالی__بادی است که از شمال مرداب انزلی می وزد. سر توکشمال شرقی_بهار و تابستاناین باد در بهار و تابستان جزء بادهای مهم محسوب می شود. گیلانخزریشمال٬شمال غربسرما زا و باران زااین باد سرد و طولانی و در زمستان خطرناک است. بارندگی در گیلان بیشتر در اثر وزش این باد و باد دشت وا است. بیرون گیله وا_باران زازمستان و پاییزبادی است که زمستان و پاییز موجب بارندگی می شود. دشته واشمال غربیباران زاتابستان و بهاربادی است که از شمال غرب گیلان می وزد و در تابستان و بهار سبب بارندگی می شود. گرمیچ(گرمیش)جنوبگرما زاپاییز و زمستانبادی است که در پاییز و زمستان از سمت جنوب غربی کوههای البرز به طرف جلگه های ساحلی سرازیر میشود٬سرعت آن زیاد است. این باد حرارت محیط را چندین درجه بالا می برد. در اثر بی احتیاطی موجب حریق در جنگل و خانه های گالی پوش روستایی می شود. مهندسین مشاور پندام، 1372 - طبقه‏بندي اقليمي: موقعيت جغرافيايي، وضع پستي و بلندي ، دوري يا نزديكي از دريا، واقع شدن در مسير بادهاي خشك و گرم و سرد، آب و هوا، جنس خاك و تركيب اين عوامل در به وجود آمدن تيپهاي اقليمي دخالت مي‏كنند در اين ميان جنس خاك كه خود نتيجه‎ي وضع اقليمي و تا حدودي اثر پستي و بلندي مي باشد موقعيت اقتصادي آن ناحيه را بيان مي كند. جستجوي بشر جهت افزايش منابع غذايي و توسعه مراكز شهري و صنعتي دامنه ي اطلاعات وي را در زمينه ي اقليم مختلف افزايش داده و به دنبال آن طبقه بندي اقليمي جهت استفاده ي موثر از اين اطلاعات ضرورت يافته است. اين سيستم طبقه بندي اقليمي مجموعه قواعدي است كه با بكارگيري آنها مناطق مختلفي‏كه از بعضي لحاظ (مثلاً پوشش گياهي) داراي خصوصيات مشترك هستند از يكديگر تفكيك شده و در يك طبقه قرار داده مي‏شوند طبقه‏بندي كردن اين مناطق مي‏تواند توسط نقشه فرمول، ضريب و نمودار و امثال آن صورت گيرد (عليزاده، 1377 ). 3-2-8 روش دمارتن اصلاح شده طبقه بندي اقليمي به روش دمارتن اصلاح شده بر اساس مقدار متوسط بارش سالانه (ميلي متر) و متوسط دماي سالانه (سانتي گراد) و بر مبناي ضريب خشكي IA استوار است. رابطه تجربي دمارتن به شرح زير مي باشد. = IAضريب خشكي59/44 = = Pمتوسط بارندگي سالانه به ميلي متر = Tمتوسط درجه حرارت سالانه به سانتي گراد اين ضريب قادر به تفكيك شش گروه اقليمي از خشك تا بسيار مرطوب است. جدول 3-15 طبقه‏بندي اقليمي به روش دمارتن محدوده ضريب خشكي دمارتن (IA)نام اقليمكوچكتر از 10خشك10 تا 9/19نيمه خشك20 تا 9/23مديترانه اي24 تا 9/27نيمه مرطوب28 تا 8/34مرطوببزرگتر از 35بسيار مرطوب با توجه جدول فوق شهرستان رضوانشهر در گروه اقلیم بسیارمرطوب قرار دارد. 37528510477500شکل 3-1 اقلیم نمای دومارتن 3-2-9 سيستم طبقه بندي آمبرژه تقسيم بندي آمبرژه چكيده بررسي‏هاي مكتب مون پليه در زمينه طبقه بنديهاي بيوكليماتيك در مناطقي از جهان است كه رژيم بارندگي آنها شبيه مناطق متأثر از رژيم رطوبتي مديترانه اي است و بيشتر پوشش نباتي طبيعي مناطق را زير نظر دارد. اين تقسيم بندي بر يك كليماگرام تجربي منعكس شده است. اين كليماگرام يا اقليم نما از دو محور متعامد تشكيل شده است. روي محور افقي مقدار درجه حرارت بر حسب سانتي گراد و بر روي محور عمودي مقدار Q منتقل مي شود. ضريب Q به نام ضريب آمبرژه يا ضريب بارندگي است كه بصورت زير براي تعيين پوشش نباتي ايران مورد استفاده قرار گرفته است. 1/136= = Q ضريب آمبرژه يا ضريب بارندگي p = ميانگين بارندگي سالانه به ميلي متر M = ميانگين حداكثر درجه حرارت در گرمترين ماه سال ( كلوين) m = ميانگين حداقل درجه حرارت در سردترين ماه‏سال (كلوين)مي‏باشد (عليزاده و ديگران، 1374). با توجه به جدول فوق مختصات منطقه مورد مطالعه بر روی اقلیم نمای آمبرژه عبارتست از نقطه ای به مختصات 3 و1/136که در گروه اقلیمی خیلی مرطوب قرار دارد. شکل شماره 3-2 شرایط آب و هوایی شهرستان رضوانشهر را بر اساس اقلیم نمای آمبرژه نشان می دهد 118808516256000شکل 3-2 اقلیم نمای آمبرژه 3-2-10 منحني آمبروترميك در اين روش تغييرات ماهانه توسط درجه حرارت و بارندگي در يك دستگاه محور مختصات قائم ترسيم به طوري كه محور افقي به ماههاي سال ، محور عمودي سمت چپ به درجه حرارت ماهانه T به سانتي‏گراد و محور عمودي سمت راست به بارندگي ماهانه (P) اختصاص داده مي‏شود. درجه‏بندي محورهاي عمودي به نحوي است كه عدد مربوط به تقسيمات بارندگي برحسب ميلي متر دو برابر عدد مربوط به درجه حرارت برحسب سانتي گراد در نظر گرفته مي‏شود. البته به شرط آن كه تقسيم بندي دو محور به لحاظ مقياس مساوي و در مقابل هم قرار گرفته باشند (عليزاده و ديگران، 1374). نمودار 3-11 منحنی آمبروترمیک در شهرستان رضوانشهر با توجه به نمودار فوق شهرستان رضوانشهر در هیچ ماهی در خشکی قرار نگرفته است 3-2-10-1 خاکشناسی منطقه منطقه مورد مطالعه یا به عبارتی شهرستان رضوانشهر از توپوگرافی خاصی برخوردار است و بیشتر وسعت آن را ارتفاعات می پوشاند. لذا از جهت مسائل خاکشناسی بیشتر نحوه استفاده از اراضی با توجه به نوع خاک و نیز پس از عملیات اصلاحی مورد لزوم قابلیت استفاده از آن مطرح است. با توجه به نوع معیشت مدم ناحیه مورد مطالعه خاکشناسی این اراضی از جهت اقتصادی بسیار مهم بوده، لذا در این قسمت منابع و استفاده از تیپ و مشخصات اراضی و ویژگیهای خاک منطقه بر اساس طبقه بندی فائو عنوان می گردد، تا راهگشایی برای پش بینی های لازم به منظور تعیین نقش آن در نظام اسکان و تولید در منطقه باشد. در حاشیه دریای خزر و به سمت ارتفاعات دشتهای آبرفتی شهرستان رضوانشهر دیده می شود. در واقع مشخصات اراضی آن دشتهای آبرفتی متشکل از رسوبات رودخانه های کوچک ومتعدد پای کوهها هستند. شیب این قسمت بین 5/0 تا 13 در صد است و از نظر توپوگرافی نیز نسبت به سطح آبهای آزاد حداکثر به 100 متر می رسد. بر اساس مطالعات جهاد کشاورزی خاک این قسمت عمیق با بافت سنگین و رسی است که در بعضی از قسمتهای جنگلی و شالی کاری نیز قابل مشاهده است البته از مشخصات دیگر این نوع خاکها وجود سنگ ریزه ها در بعضی قسمتها و نیز سنگهای درشت می باشد که از محدودیتهای عمده در زهکشی بشمار می آیند. در حال حاضر قابلیت استفاده از این اراضی برای جنگل کاری و شالیکاری نسبتا مناسب است که پس از احداث سیستم آبیاری و جمع آوری سنگها این اراضی به ترتیب اولویت برای احیای جنگل و سپس شالیکاری مناسب می باشد. با توجه به وسعت ارتفاعات این ناحیه و تیپ اراضی، کوهها که منطقه ای را در حد فاصل پس از دشتهای آبرفتی به سمت غرب با وسعت کم و نیز با حد اکثر ارتفاع تا 800 متر در بر گرفته اند، درزها پهن هستند و پوشش خاکی نسبتا یکنواختی با خاکهای عمیق و بافت سنگین دارند. در بعضی قسمتها خاکهای اسیدی قابل رویت هستند و در بعضی قسمتهای دیگر هم جنگل تراشی صورت گرفته و اراضی به باغ مرکبات اختصاص داده شده است. محدودیت توپوگرافی از مشخصات بارز این نواحی است. در حال حاضر این مناطق مناسب جنگل کاری و باغ چای و مرکبات می‎باشند. پس از عملیات جنگداری، حفاظت خاک وتراس بندی مناسب برای جنگل و باغات چای و مرکبات لازم است. قسمت وسیعی از منطقه مورد مطالعه را کوههای سنگی سخت و مفرس بسیار بلندی می پوشاند که شیب آن بین 40 تا بیش از 100 درصد است. رحنمون این نواحی از سنگ هستند و اراضی بایر و گیاهان در آن پراکنده اند. توپوگرافی و عدم پوشش خاکی از محدودیتهای آن بشمار می رود. قابلیت استفاده از این اراضی بصورت منطقه حفاظتی و بایر نیز مطرح می باشد در این منطقه سلسله جبال مرتفعی با دره های عمیق پوشیده از جنگل و با شیب بین 25 تا 100 درصد واقع شده اند که ارتفاعی بین 200 تا 3000 متر دارند. خاکهای نسبتا عمیق بر روی سنگهای رسی و آهکی و با پوشش متراکم درختان جنگلی از مشخصات اراضی این ناحیه است. در دره های اصلی برنج کاری نیز دیده می شود که قابل تامل می باشد. در بعضی از زمینها خاکهای سنگلاخی و سنگریزه دار هم با جنگلهای بریده شده در این نواحی قابل رویت هستند. از محدودیتهای این قسمت توپوگرافی، شیب تند و عمیق خاک است. جنگلداری و جلوگیری ازقطع درختان جنگلی از جمله عملیات عمرانی و اصلاحی هستند که می توان به آنها اشاره کرد. درضمن این اراضی پس از اجرای عملیات عمرانی برای احیای جنگل قابلیت استفاده دارند (وزارت کشاورزی، 1370) نقشه 3-4 خاک شهرستان رضوانشهر 3-2-10-2 منابع آب در شمال غرب گیلان و در جنوب دشت ساحلی آستارا – لیسار دشت دیگری به نام پونل – قلعه بین با حوزه آبریزی برابر 2012 کیلومتر مربع قرار دارد که 341 کیلومتر آن را دشت ( 17 %) و بقیه را ارتفاعات تشکیل می دهند. مهمترین رودخانه های آن عبارتند از : گرگان رود، ناورود، خاله سرا، دیناچال، شفارود و رودخانه های کوچک دیگری از جمله قلعه بین، طولارود و نوکنده. . . حداقل ارتفاع دشت در سواحل دریا زیر سطح آبهای آزاد و حداکثر آن در دامنه ارتفاعات به میزان 100 متر می باشد. با توجه به وسعت زیاد سنگهای آذرین بیرونی و همچنین مسئله 83 % ارتفاعات در این حوزه و کوهزایی و ایجاد درزه و شکافهای ظریف میزان آبدهی چشمه سارها علی رغم بارندگی زیاد، بسیار ناچیز می باشد. ولی تعداد آنها کم نیست، ( در سنگهای آذرین ) ولی در سنگهای کربناته با توجه به وسعت کم چشمه های با آبدهی 50 لیتر در ثانیه مشاهده می شود. این دشت ساحلی توسط رسوبات دریاچه ای و آبرفتی قدیمی به ضخامت بیش از 600 متر با تناوبی از قلوه سنگ، شن و ماسه و مارنهای رنگین پر شده است. روی آن را رسوبات آبرفتی جدید و عموما دانه درشت و از جنس شن و ماسه همراه با رس می‎پوشاند که به ترتیب هر چه به ساحل دریا نزدیک می شویم دانه ریزتر و سرانجام به ماسه های ساحلی ختم می گردد. طول رودخانه ها کوتاه، رسوبات تبخیری مشاهده نمی شود و در نتیجه میزان املاح کم می‎باشد و کیفیت آب نیز بالاست. حداکثر ضخامت رسوبات آبرفتی در مخروطه افکنه ها 15 متر می باشد و رسوبات آبرفتی پنجه ای ( در اثر پیشروی و پسروی ) باعث به وجود آمدن سفره های آب تحت فشار شده است که نمونه ی بارز آن اروند کنار رضوانشهر می باشد. سفره آب زیر زمینی این دشت در حدود 330 کیلومتر مربع وسعت دارد و تغذیه طبیعی آن توسط جریانهای سطحی، نزولات جوی و تغذیه جانبی توسط ارتفاعات صورت می گیرد. این سفره آزاد بوده و در بخش هایی از میانه دشت به صورت تحت فشار با گسترش کم نیز شناسایی شده است. ضخامت سفره در مسیر رودخانه ها و مخروطه افکنه ها و میانه دشت حدود 200 متر و در فاصله بین رودخانه ها به 10 متر کاهش می یابد. عمق سطح آب زیر زمینی در ساحل دریا کمتر از یک متر و در ارتفاعات حداکثر 21 متر و متوسط 4 متر می باشد. با بررسی نقشه تراز آب زیرزمینی مشخص شد که در محل مخروطه افکنه های رودخانه های گرگان رود، ناو، دیناچال و شفارود، سفره آب زیر زمینی توسط رودخانه ها تغذیه می شود و در قسمت انتهایی دشت با عوض شدن تحدب خطوط ایزوبیزمتریک زهکشی رودخانه ها از سفره آب زیرزمینی صورت می گیرد. گرادیان هیدرولیک بالا باعث عدم وجود خط تهاجم آب شور به آب مناسب می شود. هر چند عامل بالا آمدگی آب دریا نیز احتمال را افزایش می دهد ولی این احتمال بسیار ضعیف است. در قسمت شمالی دشت در طول مسیر رودخانه گرگان رود و طولارود تغییرات مقاومت مخصوص لایه آبدار زیاد بوده و میزان آن 30 تا 100 اهم متر می رسد که ضخامت سفره تا 120 متر می رسد و در قسمتهای انتهایی دشت به 10 اهم متر و ضخامت سفره مناسب نیز به چند متر می رسد. میزان حداکثر ضریب قابلیت انتقال (ضریب هیدرودینامیکی) دشت 1200 متر مربع در روز در مخروطه افکنه رودخانه ها و یا میانه دشت و حداقل 200 متر مربع در روز است. میزان ضریب قابلیت نفوذ سفره‎ی آب زیرزمینی با توجه به مقدر ضریب قابلیت انتقال بین 5 تا 1 متر در روز برآورد می گردد. بهره برداری از آب چشمه ها بیشتر به منظور آب کشاورزی بوده ولی در سالهای اخیر گاهی به منظور شرب نیز استفاده می گردد. در چند دهه اخیر استفاده از آب زیرزمینی به دلیل افزایش کشاورزی (برنج) افزایش یافته است. حداکثر آبدهی چاهها 47 لیتر در ثانیه و حداقل یک لیتر در ثانیه و متوسط آن 9 لیتر در ثانیه می‎باشد و چاههای آرتزین دارای حداکثر 250 لیتر در ثانیه آبدهی می باشند. (مهندسین مشاور جامآب، 1373). جدول 3-16 ارزیابی منابع آب میلیون متر مکعب عوامل تغذیهمیلیون متر مکعبتخلیهمیلیون متر مکعبجریان ورودینفوذ باران در سطح دشتنفوذ جریانهای سطحی و سیلابی و هرز آبنفوذ آبیارینفوذ فاضلابها1103670175جریان خروجیبهره برداریزهکشیتبخیر53451372جمع238237 مآخذ :(مهندسین مشاور جامآب، 1373 ). نقشه 3-5 شبکه آب شهرستان رضوانشهر 3-2-10-3 پوشش گیاهی از نظر پوشش گیاهی منطقه موردبه شرح زیر می باشد: 3-2-11 طبقه جنگلی پست 3-2 -11-1جنگلهای مخلوط ( آمیخته ) هیرکانین: در این جنگلها می توان حالت ویژه نواحی خزر را مشاهده کرد که در حین برخورداری از ویژگی منطقه معتدل بر اثر کثرت انواع گیاهان موجود و ریتم زندگی، حالت استوایی نیز دارند. این حالت استوایی به دلیل انواع درختان، رشد زیاد آنها، استقرار گیاهان به شکل مطبق و در هم بودن درختچه ها و گیاهان بالا رونده است. قدیمی ترین این نوع جنگل را می توان جنگلهای دشت دانست که در بین دره ها واقع شده اند. هنوز در منطقه (طالش) قسمتهای وسیعی از زمینهای که آبیاری کردن آنهامشکل است و در ضمن دور از دره‎های بزرگ هستند، به این نوع جنگلها اختصاص دارند. بدین ترتیب جاده بندر انزلی – آستارا از میان ردیف نوارهای جنگلی امتداد دارد که اغلب حد فاصل واحدهای کشاورزی را تشکیل می دهند. طبقه بالای این جنگلها از درختان بزرگی تشکیل یافته اند که ارتفاع آنها به 30 تا 40 متر می رسد. . بیشترین درختان در این قسمت عبارتند از : توسکا، سفیدپلت، لوک، انواع بید، زبان گنجشک وبعضی درختان جنگل مخلوط. امروزه تمامی جنگلهای قسمتهای پایین منطقه کوهستانی بر اثر برداشت مستمر و قطع درختان برای مصارف صنعتی و سوختنی و تولید زغال چوب به خصوص چرای زمستانی گله ها به شدت آسیب دیده اند. 3-2-11-2 جنگلهای راش (آلش) کوهستانی طبقه جنگلی کوهستانی، قلمرو درختان راش است. بلندی این درختان با شکوه به 40 تا 50 متر می رسد. قطر بعضی از نمونه های مسن این درختان که 250 سال از عمرشان می گذرد به 2 متر بالغ می شود. پایین‎ترین طبقه کوهستان را که می توان گفت از آن جا به بعد، درختان راش زیادی دیده می شوند در حدود 1000 متر است. جنگلهای راش (راشستان) به خصوص دامنه های سایه دار رو به شمال را اشغال کرده اند. رطوبت زیاد این قسمتها در اثر نحوه قرار گرفتن آنها نسبت به جریان هوای شمال غربی است که دره ها در مسیر شرقی- غربی قرار گرفته اند. دو نقطه مختلف در این طبقه کوهستانی فاقد درختان راش هستند. اول دامنه های کاملا آفتابگیر واقع در پناهگاه که برای راش بسیار خشک است و توسط جنگلهای بلند مازو و ممرز اشغال شده اند. 3-2-11-3 طبقه کوهستانی فوقانی جنگل نیمه مرطوب اوری و بالاترین حد جنگل در ارتفاع 1900 تا 2000 متری و حداکثر 2200 متری، درختان راش و همچنین نمدار و نارون و جنگلهای بلند ناپدید می شوند و آنچه باقی می ماند جنگل محقر است که اکثر درختان آن را اوری که نوعی بلوط نسبتا خشکی پسند با برگهای بیضی شکل و دندانه دار کرک دار هستند تشکیل می دهند. درختان دیگری هم با این دو نوع درخت مشاهده می شوند. شکل ظاهری این جنگلها بسیار محقرانه است و علت آن نیز علاوه بر عوامل طبیعی یعنی سرما و باد که از رشد درختان جلوگیری می کنند، انسانهایی هستند که شدت هجوم آنها به درختان چندین برابر شده است. در نتیجه امروزه به جزء لکه های منفرد، چیز دیگری از این جنگلها باقی نمانده است. بالاترین حد جنگل به 1800 تا 1900 متر می رسد و گاه هم خیلی پایین تر است و به طور استثنا می توان به ارتفاع حدود 2000 متر رسید. تشکیلات گیاهی این جنگل اغلب با راشهای مناطق مرتفع کوهستانی خاتمه می پذیرد. در این جنگلها، درختزارهای منفرد کوچکی نیز در نقاط پراکنده وجود دارند که درختان راش و یا از انواع دیگر بلوطهای نقاط مرتفع هستند. این درختان در جوار دامنه های سنگی یا در دره های کوچکی که از وزش باد محفوظ هستند قرار دارند، به این لحاظ از چنگ هیزم شکنان در امان مانده اند. 3-2-11-4 طبقه چراگاههای طبیعی و کوهستانی: بقیه قسمتهای نقاط مرتفع کوهستانی از گیاهان علفی پوشیده شده اند و از لحاظ ظاهری به دو گروه کاملا متفاوت تقسیم می شوند. در ابتدا مرغزارهای کوهستانی مرطوب قرار دارند که اساسا از انواع اروپا- سیبریایی تشکیل یافته اند. انواع این گیاهان متنوع از نقطه ای به نقطه دیگر فرق می کنند. در ارتفاعات بین 2100 تا 2400 متر (و در نقاط پایین‎تر که در اثر فعالیتهای انسانی به وجود آمده اند) این چمنزارها به صورت زیر مشخص می شوند:دامنه های بسیار به طور مستمر و مداوم با پوشش گیاهی فرش شده اند که در مجموع بسیار کوتاه هستند. رنگ این چمنزارها سبز زنده است که در اردیبهشت ماه با رنگ قرمز شقایق‎ها اندکی خالدار به نظر می رسند. این چمنزارهای سبز رنگ به ندرت تا خط الرس ادامه دارند و اغلب در دامنه های شرقی آن انواع گیاهان خشک متعلق به دسته ایرانی – تورانی به چشم می خورند. پشته‎های تیغ دار انواع مختلف گون زیباترین و جالب ترین گیاهان دامنه های شرقی هستند. به طور کلی منطقه از نظر پوشش گیاهی دارای یکپارچگی به معنای اخص کلمه است (مهندسان مشاور شمال، 1380). نقشه 3-6 پوشش گیاهی شهرستان رضوانشهر 3-2-12 مشخصات اجتماعی - جمعیتی 3-2-13 تعدادجمعیت در سالهای آماری براساس نتایج سرشماری عمومی سال 1385 جمعیت شهرستان رضوانشهر 64574 نفر بوده است. درسرشماری سال 1390 با توجه افزایش مهاجرت روستاییان به شهرهای پیرامون ازجمله رضوانشهر و جمعیت این شهرستان به 66909 نفر افزایش یافته است. جدول 3-17 تغییرات جمعیت در سالهای 1390-1385 در شهرستان رضوانشهر1390 شرحسال 13851390جمعیت6457466909 ماخذ: سالنامه آماری استان گیلان و1385، 1390 نمودار 3-12 تغییرات جمعیت در سالهای 1390-1385 در شهرستان رضوانشهر1390 تعداد خانوار براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385 تعداد خانوار در شهرستان رضوانشهر 16535 خانوار می باشد. در سال 1390 تعداد خانوار در شهرستان به 19417 خانوار افزایش یافته است. جدول 3-18 تعداد خانواردر سالهای 1385 و1390 شهرستان رضوانشهر شرحسال 13851390خانوار1653519417 نمودار 3-13 تعداد خانواردر سالهای 1385 و1390 شهرستان رضوانشهر بعد خانوار با توجه به تعداد جمعیت و خانوار در شهرستان رضوانشهر بعد خانوار در این شهرستان به ترتیب در سالهای در سال 1385 به 91/3 نفر و درسال 1390 به 45/3 نفر رسیده است. جدول 3-19 بعد خانواردر سالهای 1385 و 1390 درشهرستان رضوانشهر شرحسال 13851390بعد خانوار6/328/3 نمودار 3-14 بعد خانواردر سالهای 1385 و 1390 درشهرستان رضوانشهر 3-2-14 توزیع و تراکم جمعیت با توجه به مساحت 3/770 کیلومترمربع وتعداد جمعیت شهرستان رضوانشهرتراکم جمعیت به ترتیب در سال 1385 به 83/83 نفر در کیلو متر مربع، در سال 1390 به 86/86 نفر در کیلومترمربع رسیده است. جدول 3-20 تراکم جمعیت در سالهای 1385 و 1390درشهرستان رضوانشهر شرحسال 13851390تراکم جمعیت83/8386/86 نمودار 3-15 تراکم جمعیت در سالهای 1385 و 1390درشهرستان رضوانشهر 3-2-15 ساختار سنی و جنسی جمعیت منظور از ترکیب جمعیت، آن جنبههای از جمعیت است که قابل سنجش بوده است. ساختمان سنی بطور مستقیم تحت تأثیر سه عامل متغیر یعنی مرگ و میر، زایش و مهاجرت قرار دارد. این عواملکاملاً از یکدیگر مستقل نیستند و هرگونه تغییری در یک عامل سرانجام بردو عاملدیگر نیز اثر میگذارند اما شرایط اجتماعی و اقتصادی تنها از طریق این سه عامل میتواند بر ساختمان سنی تأثیرگذارد (مهدوی، 1379، ص 113). 3-2-15-1 ساختار جنسی در بررسیهای جمعیتی ساخت جنسی وسنی جمعیت از عوامل مهم به شمار میرود ترکیب جنسی و سنی جمعیت در هر جامعه نتیجه روندگذشته باروری، مرگ و میر و مهاجرت است و سطوح جاری روندهای فوق بر ساختار جنسی و سنی جمعیت در سالهای آینده تأثیری شگرف خواهد داشت (مولایی هشجین، 1382، ص33). در سال 1385 از کل جمعیت شهرستان رضوانشهر 32830 نفر را مردان و 31744 نفر را زنان تشکیل می‎دهند. بر این اساس نسبت جنسی در دهستان 69/96 درصد می باشد. براساس آمار سرشماری عمومی نفوس مسکن سال 1390 از کل جمعیت شهرستان رضوانشهر 33211 نفر را مردان و 33698 نفر را زنان تشکیل می دهند. نسبت جنسی در این سال 55/98 درصد می باشد. جدول 3-21 ساختار جنسی شهرستان رضوانشهر در سالهای 1390-1385 شرحسال 13851390نوع جنسیت زنانمردانزنانمردانتعداد32830317443369833211نسبت جنسی69/9655/98 نمودار 3-16 ساختار جنسی شهرستان رضوانشهر در سالهای 1390-1385 3-2-16 سواد وآموزش آموزش رکن اساسی فرآیند توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هر کشوری محسوب می‌گردد. سرمایهگذاری در زمینه آموزش ضرورت اساسی توسعه است و همگان بر این باورند که هر جامعهای با دقت و شناخت و سرمایهگذاری بهتر در امر آموزش وارد شود، در واقع بستر مطلوبتری برای توسعه پایدار فراهم کرده است و با توجه به این نکته فراهم آوردن امکانات آموزشی مطلوب به همراه فضای آموزشی مناسب، نیروی انسانی ورزیده و دارا بودن امنیت اقتصادی واجتماعی را برای قشر در حال تحصیل از مهم ترین ضرورتهای آموزش، با کیفیت میداند.بر اساس آمار سال 85 13جمعیت 6 ساله و بیشتر شهرستان رضوانشهر به تعداد 58948 نفر بوده که 74 درصد از کل جمعیت شهرستان را به خود اختصاص داده اند. تعداد افراد باسواد در این سال 47816 نفر بوده که از این تعداد 25145 نفر را مردان و 22671 نفر را زنان تشکیل می دهند. جدول 3-22 تعداد افراد باسواد زن و مرد در شهرستان رضوانشهر نوع جنسیتزنان باسوادمردان باسوادتعداد2267125145 نمودار 3-17 تعداد افراد باسواد زن و مرد در شهرستان رضوانشهر centercenterفصل چهارمتجزیه تحلیل داده ها ویافته های تحقیق00فصل چهارمتجزیه تحلیل داده ها ویافته های تحقیق 2571750902614 4-1- پتانسیل های گردشگری روستایی در شهرستان رضوانشهر 4-1-1 زمین شناسی و توریسم فرایندهای زمین ساختی، سنگ شناسی، سازندهای آهکی در غرب و جنوب غرب شهرستان، اختلاف جنس سازنده ها، حرکات تکتونیکی در دوران های مختلف و عبور چند گسل در ایجاد پرتگاههای گسلی (خجه دره، دشت دامان و گنزه خوار) و به وجود آمدن چند آبشار در میانرود، خجه دره و گنزه خوار، وجود صخره های متعدد در خط الراس های غرب مانند خیل گاه، صادره سر، زرد خونی)، دره های عمیق و صعب العبور در سراسر شهرستان تا ارتفاع 2500 متری بخصوص در مناطقی مانند زندانه، دشت دامان، پاییزه کند و لرزه و همچنین چشمه های پر آب در اطراف روستاهای ارده، چروده و روشنده و چشم اندازهای کوهستانی نقش به سزایی داشته است. که همه این پدیده ها می توانند در زمینه جذب گردشگران طبیعت دوست حائز اهمیت باشد. تصویر شماره 4-1 چشمه تصویر شماره 4-2 وجود دره های صعب العبور تصویر شماره 4-3 وجود صخره های سنگی 4140206350000 تصویر شماره 4-4 وجود دره های عمیق با جریان آب دائمی 4-1-2 آب و هوا و توریسم اغلب گردشگران ایرانی در فصل تابستان و ایام نوروز که مدارس تعطیل می شوند به مسافرت می روند. در این فصل که جلگه ها و سواحل استان گیلان از آب و هوای گرم و خیلی مرطوب برخوردار است. لذا در شهرها و روستاها ی جلگه ای و ساحلی حالت شرجی ایجاد می شود و هوای این محدوده از آسایش مطلوب (حد آسایش 24-18) درجه و با رطوبت (15-10) برخوردار نمی باشد (رضوانی، 1374). در عین حال مناطق کوهستانی از 1000 متر به بالا نسبت به مناطق جلگه‎ای و ساحلی حدود 5تا10 درجه سانتی‎گراد تفاوت دما و 15 تا 35 درصد کاهش رطوبت نسبی دارد، بدین لحاظ محدوده های کوهستانی بویژه ییلاقات با تامین آسایش مطلوب در فصل تابستان از مهمترین مکا نهای سکونتی و اقامتی در این فصل به شمار می آیند. بدین سبب افراد بومی و محلی شهرهای رضوانشهر و سایر شهرهای اطراف برای استفاده از مواهب طبیعی و برخورداری از دمای مطلوب معمولا به ییلاقات می روند که در صورت برنامه‎ریزی و تامین امکاناتی از قبیل هتل آپارتمان در ارده و دوران محل ایجادکمپ مثل برن، دشت دامان و زندانه و مکان های لازم برای تامین مواد غذایی، سرویسهای بهداشتی در مسیر جاده ها ی بین روستاهای ارده، برزه کوه، برن، و زندانه و غیره می توان هزاران نفر اکوتوریست را به سوی ییلاقات گیلان از جمله نقاط معرفی شده در شهرستان رضوانشهر جلب و هدایت نمود (شعماری، 1385). تصویر شماره 4-5 نمایی از شرایط میکرو کلیمایی در رضوانشهر تصویر شماره 4-6 جریان آب رودخانه شفارود و استفاده ازهوای پاک و خنک در اطراف آن در فصل زمستان دما کاهش پیدا کرده و ریزش برف از اواخر پاییز آغاز و تا اواخر اسفند دوام دارد. در صورت برنامه ریزی می توان دامنه های محدب اراضی غربی ارده و دامنه های شرقی زندانه و جنوبی دشت دامان و روشنده و برزکوه را برای ورزش اسکی و سایر ورزشهای زمستانی در نظر گرفت از نظر مکانی برای تردد یا اسکان توریست در فصل زمستان می توان به مناطقی مانند ارده، وسکه خجه دره و دوران اشاره نمود. تصویر شماره 4-7 مناطق مناسب شهرستان که برای ورزشهای زمستانی در فصل بهار نیز در ارتفاعات 2000 متر به بالا ی شهرستان رضوانشهر، انواع گلهای رنگارنگ و زیبا در تمامی اراضی مرتعی نامبرده قبلی رویش می کنند. که گردش و بازدید از این مناظر دلچسب برای رفع ناراحتی های روحی و خستگی های جسمی گردشگران، ناشی از زندگی شهری بسیار مفید و موثر است. چشم انداز جنگل برای علاقه مندان بسیار جاذب است. با احداث تله کابین در روستای ارده می توان اکوتوریستهای علاقه مند را برای دیدن و لذت بردن از مناظر فوق به این حوضه کشاند. تصویر شماره 4-8 چشم اندازی از جنگل های شفارود شهرستان رضوانشهر 4-1-2-1 اقلیم و آسایش از روش ماهونی جهت بررسی آسایش اقلیمی در شهرستان رضوانشهر روش ماهونی را برای داخل ساختمان مورد بررسی قرار داده که بر اساس جدول زیر نشان می دهیم. جدول 4-1 اقلیم و آسایش از روش ماهونی "الف" سالانهمهرآبانآذردیبهمناسفندفروردیناردیبهشتخردادتیرمردادشهریوردرجه حرارت (سانتيگراد)19. 98/202/164/13106/106/126/171/235/278/303/294/26معدل حداكثر11. 38/127/89/533/35/51/96/132/177/194/192/17معدل حداقل14. 6189/129/83/6688/13185/22254/242/22نوسان ماهانه دما "ب" 91. 193. 192. 490. 990. 692. 49392. 691. 389. 88789. 291. 1معدل حداكثرنم نسبي83. 284. 684. 68584. 28787. 185. 682. 680. 277. 478. 781. 7معدل حداقل87. 188. 588. 587. 987. 489. 79089. 186. 958582. 283. 9586. 4معدل كل4444444444444گروه نم نسبي6/1798/1269/8374774/904/75775/605/626/822/107بارش به ميليمتر-2857586995001143003365500977903365500-2159086995001276353365500431808699500831854508500838203365500831854508500-3238515430500-3492586995001206504508500488958699500غالبباد26860515494000-952510160000349256286500927106286500749306286500431801397000013652562865008382013970000-1587513970000-304806286500-349251397000043180101600001263653175000نائب غالب"ج"19. 98/202/164/13106/106/126/171/235/278/303/294/26معدل دماي حداكثر25272524242424252727272727حداكثرمنطقه راحت روز20222018181818202222222222حداقل11. 38/127/89/533/35/51/913/62/177/194/192/17معدل دماي حداقل18181818181818181820202020حداكثرمنطقه راحت شب12121212121212121214141414حداقلCCCCCCCCOHHHOروزوضعيت گرمائيCCCCCCCCOOOOOشب"د"4****جريان هواضروريستH10جريان هوامطبوعست H20مقابله با باران ضروريست H30انباشت گرما در ساختمان A10خواب شبانه در هواي آزاد A27*******مشكل ماهاي سرد A3 پيشنهادات ماهاني H1 محل روزنه: در دیوارهای شمالی و جنوبی، رو به باد و در ارتفاع بدن انسان و سقفها: سنگین، بیش از 8 ساعت زمان تاخیر H2 حفاظت روزنه: از اشعه مستقیم خورشید محفوظ نگه داشته شود H3 هيچ پيشنهادي نيست. A1 وسعت، روزنه، نورگیر، پنجره:وسیع:80-40درصد دیوارهای شمالی و جنوبی وهمچنین متوسط:40-25درصد مساحت دیوار و محل روزنه: در دیوارهای شمالی و جنوبی، رو به باد و در ارتفاع بدن انسان و دیوارها و کف ها: ظرفیت گرمائی کم – سبک و سقفها: سبک، سطح منعکس کننده – دوجداره و سبک – عایق بندی خوب A2 هيچ پيشنهادي نيست. A3 وسعت، روزنه، نورگیر، پنجره : متوسط:40-25درصد مساحت دیوار 4-1-2-2 اقلیم و آسایش به روش الگی باتوجه به روش الگی در می یابیم که در شهرستان رضوانشهر شش ماه سال نیاز به وسایل گرم کننده و شش ماه از سال نیاز به وسایل سرد کننده می باشد. و در هیچ ماهی از سال در محدوده آسایش قرار نگرفته است. شکل شماره اقلیم نمای الگی را در شهرستان رضوانشهر نشان می دهد. شکل شماره 4-9 اقلیم نمای الگی را در شهرستان رضوانشهر 4-1-3 شبکه آب و توریسم شهرستان رضوانشهر از نظر منابع آب از پتانسیل های فوق العاده بالایی برخوردار است. نفوذ برف زمستانه و بارندگی بهار و پاییز در سازند های آهکی در سطح شهرستان منجر به پیدایش چشمه های متعدد در روستاهای ارده، روشنده، زندانه، وسکه، چروده، نظیر چشمه های بخته خونی، شیخ خونی، شکر خونی و غیره شده است. تمام این چشمه ها جنبه آب معدنی داشته و بسیار گوارا می باشند. مهمترین و پر آبترین رود غرب گیلان همان رود خانه شفارود است که در محدوده مورد مطالعه جریان دارد. در مسیر رودخانه شفارود در سرشاخه اصلی آن به علت عبور گسل در سازند های آهکی و آهک ماسه سنگی چندین آبشار در جنوب غرب حوضه (شاخه میانروی) و همچنین در شمال حوضه در اطراف خجه دره ایجاد شده است. که این مناظر برای جذب گردشگر دارای پتانسیل بالایی است. که آبشار خجه دره میانرود برای برنامه ریزی توریسم از قابلیت بالایی برخوردار است. تصویر شماره 4-10 نمایی از رود خانه شفارود و بستر سیلابی آن به سبب شیب تند رودخانه شفارود و نبود ساحل مناسب و نوسان آب آن در طول سال، امکان قایق رانی بر روی رودخانه شفارود وجود ندارد و یکی از دلایل احداث سد شفارود بر روی این رودخانه دائمی بودن جریان و دبی متوسط قابل ملاحظه آن است. (186 میلیون متر مکعب در سال) و همچنین پتانسیل بالای منابع آبی در یکی از مراکز حوضه شفارود (دهستان ییلاقی ارده) به سبب وجود چشمه های متعدد در دامنه‎های اطراف روستای ارده از یک سو و استفاده از شرایط توپوگرافی و شیب مناسب از سوی دیگر، آب چشمه ها را به سمت گودالی طبیعی که در غرب این روستا وجود دارد هدایت کرده و آب این چشمه ها پس از جمع آوری از طریق لوله های تعبیه شده در خروجی گودال، آب با فشار به نقاط پایین دست این چاله منتقل و توربین های نصب شده را به حرکت در آورده و برق حدود 700 خانوار در دهستان ارده را تامین می کند. سیستم هدایت و انتقال آب و تولید برق این روستا جالب و دیدنی و منحصر به فرد می باشد (شعماری، 1385). تصویر شماره 4-11 نمایی از تونل شفارود 4-1-4 توپوگرافی و توریسم مناطق کوهستانی از جمله مناطقی محسوب می شوند که طبیعت گردان را به سوی خود جلب می کنند. با توجه به مطالعات میدانی و استفاده از نقشه توپو گرافی مقیاس 1:50000 سازمان جغرافیایی ارتش، حوضه مورد مطالعه به چهار واحد زیر تقسیم می گردد. 4-1-4-1 واحد ساحلی، جلگه ای وکوهپایه ای این واحد از ارتفاع 27- تا 500 متر را شامل شده و اراضی ساحلی می باشد، پس از آن به طرف غرب شهرستان ارتفاع افزایش یافته و بتدریج اراضی جلگه ای و اراضی کوهپایه ای مشاهده می شود تمام نوار ساحلی برای گردشگران در اراضی ساحلی مناسب بوده برای قایق سواری، شنا، اسکی روی آب، حمام آفتاب، حمام شن و استفاده از پوشش گیاهی کنار ساحل و در مناطق جلگه ای وجود روستاهایی مانند رودسر، میانرود، لاکتا سرا و شهر رضوانشهر در نوع خودش جالب بوده و دیدن بازار های هفتگی و چشم اندازهای روستایی می تواند گردشگران را بطرف خود جذب کند. تصویر شماره 4-12 نمایی از اراضی جلگه ای و ساختمانهای جدید 4-1-4-2 واحد کوهستانی کم ارتفاع این واحد کوهستانی دارای ارتفاع1500-500 متری بوده و در بخش کوهپایه ای حوضه واقع است و به لحاظ وجود برخی زیر ساختها از قبیل جاده ارتباطی سنتو ( فومن – میانه ) ، برق، تلفن، آب لوله کشی و... اکثر ساکنین روستاهای این واحد کوهستانی از قبیل ارده، وسکه، روشن ده، خجه دره، چروده و. . . ییلاق و قشلاق نمی کنند و یکجانشین می باشند و بیشترین جمعیت منطقه را در خود جای داده اند. اراضی زراعی روی دامنه ها، رویش انواع گیاهان علفی در فصل بهار با تنوع رنگها و سهولت تردد به بخشهای مختلف این محدوده، زمینه لازم را برای جذب دوستداران طبیعت فراهم آورده است. تصویر شماره 4-13 نمایی از آبشار خجه دره 4-1-4-3 واحد کوهستانی نسبتا مرتفع این واحد کوهستانی در ارتفاع 2000-1500 متری از سطح دریا واقع شده و حدودا 23درصد وسعت شهرستان را در بر گرفته است. پوشش مرتعی مناسب در فصل بهار و تابستان، چراگاه مناسبی برای دامداران منطقه به حساب می آید. این امر در زمینه پیدایش روستاهای گنز خوار، لرز، زندانه، چاران، برزه کوه و....) پراکنده در سرتا سر این واحد ارتفاعی شده است. به لحاظ توپوگرافی میانآب های محدب نسبتا کم شیب و پوشش مرتعی از 2000 متر به بالا دامنه های اطراف زندانه، برزه کوه، چاران، گنز خوار...) برای گذران اوقات فراغت و تفرجگاه ییلاقی تابستانی و اقامت یکروزه تا سه ماه اسکی روی چمن گرد شگران محیط مناسبی می باشد. تصویر شماره 4-14 نمایی از پوشش گیاهی و راه ارتباطی 4-1-4-4 واحد کوهستانی بسیار مرتفع این واحد کوهستانی ارتفاعات بالای 2500 متری را در بر می گیرد و شامل کوههای زرد خونی، صادره سر، کوه خیل گاه) در بخش جنوب غربی شهرستان می باشد، که حدودا 4 درصد از وسعت حوضه را دربرمی‎گیرد. توپوگرافی این واحد به لحاظ تاثیر یخبندان و فرسایش آبی و برونزد های سنگی در ارتفاعات باعث ایجاد صخره هایی با دیواره های تند و ستیغ های پرتگاهی (صادره سر)، دامنه های محدب و مقعر و دره های عمیق (زرد خونی) می‎باشد که می تواند محل مناسبی برای کوهنوردان و علاقه مندان به صخره نوردی باشد. تصویر شماره 4-15 نمایی ازرودخانه شفارود وگردشگران در بستر 4-1-5 پوشش گیاهی و توریسم بیشترین مساحت شهرستان پوشیده از جنگل (حدود70درصد) و مرتع (15درصد) بوده و مابقی به زمینهای زراعی و روستا تعلق دارد بطور کلی پوشش گیاهی جنگلی این حوضه از ارتفاع 100 متری شروع شده و تا ارتفاع 2000 متری گسترش دارد. گونه های راش منطقه ی شفارود منحصر به فرد می باشد زیرا در سطح جنگلهای گیلان فقط در همین منطقه در محدوده ای به وسعت تقریبی 50 هکتار از اراضی درختان راش به صورت متمرکز شناسایی شده است. در عرصه لمیر شمال غرب حوضه به لحاظ نادر بودن گونه‎های آن از سال 1375 جز محدوده های حفاظت شده اعلام گردیده است چشم انداز اراضی راشستان بسیار زیباست و از طریق برنامه ریزی می توان تورهای مسافرتی برای بازدید گردشگران به این منطقه هدایت نمود. از ارتفاع 2000 متری شهرستان در جنوب و جنوب غرب (دشت دامان و خیل گاه)، شمال و شمال غرب (زندانه، برزه کوه) و در باریکه شمال و جنوب (سیاهکوه و برن) پس از تمام محدوده جنگلی، مراتع زیبایی وجود دارد که تا حدود 2500 متری وجود دارند (شعماری، 1383). تصویر شماره 4-16 پوشش بکر جنگلی و شاخه های فرعی حوضه ی شفارود تصویر شماره 4-17 چشم انداز راشستانهای "لمیر" در شمال غرب حوضه(شعماری، 1383) مراتع در ارتفاعات کوههای تالش به علت سرسبزی آنها و نزدیکی به شهرها به عنوان مکانی مناسب جهت گذراندن اوقات فراغت در فصل تابستان به حساب میآید و این امر در سطح شهرستان هم یافت میشود به عنوان نمونه در نقاطی مثل زردخونی و چاران، خانه میدان، هفته خونی، گلی لرز، برن و... به لحاظ شرایط آب و هوای بسیار مناسب و چشمههای فراوان هر ساله در فصل تابستان پذیرای هزاران مسافر از نواحی پایین دست میباشد در این میان برخی از نقاط به علت مقدس بودن و آرامگاه بزرگان پذیرای مسافران مذهبی میباشند. برای نمونه سبز کوه در ارتفاع 2100 متری از سطح دریا در غرب روستای ارده به عنوان یکی از مهمترین زیارتگاهها در سطح شهرستان میباشد که در تمام فصول سال زائران جهت گرفتن حاجت به آنجا سفر میکند. از دیگر نواحی مرتعی حوضه ارده کوشن، زندانه، سیاهکوه، اندل... می‎باشد در این میان برخی از نقاط مرتعی به علت نزدیکی آبادیها به زمینهای زراعی تبدیل شده و همچنین براثر چرای دام به بیشهزار و مراتع نامرغوب تبدیل شدهاند. بطور کلی چشم انداز زیبای مرتعی حوضه از پتانسیلهای بالایی جهت جذب گردشگران در فصل تابستان برخوردار است. تصویر شماره 4-18 ییلاق زندانه و مناظر زیبای آن تصویر شماره 4-19 مرتع منطقه برزکوه تصویر شماره 4-20 نواحی مرتعی زندانه (شعماری، 1383) تصویر شماره 4-21 نواحی مرتعی برن(شعماری، 1383). تصویر شماره 4-22 چشم انداز پوشش مرتعی"دشت دامن" در جنوب غرب شهرستان 4-1-6 دشت دورا دشت دورا یکی از ییلاقات شهرستان رضوانشهر است. مناطق ییلاقی به دلیل اعتدال آب و هوا بخصوص در فصل گرم سال، مورد توجه جلگه نشینان بوده است. خوش نشینان، دوست داران شکار، گروه های کوه نوردی، علاقه مندان به گیاهان دارویی، علاقه مندان به پیاده روی و دوست داران مناظر بکر و عکاسان و غیره گروه هایی هستند که در طول سال به این مناطق سفر می کنند و از نزدیک با آن زندگی می کنند. رویکرد دنیای نوین به سمت طبیعت و کوهستان باعث گردید در کنار جلگه و ساحل، مناطق ییلاقی نیز مورد توجه قرار گیرد. ییلاق دشت دورا در کنار ییلاقات ارده فرصت مغتنم برای شهرستان فراهم آورده تا بتواند در جنبه های مختلف طبیعت گردی سرمایه گذاری سود بخش انجام دهد. تصویر شماره 4-23 دشت دورا ن در ییلاقات شهرستان رضوانشهر 4-1-7 منطقه حفاظت شده قرقاول (ساحل تازه آباد رودسر) در مسیر جاده انزلی به رضوانشهر، قبل از شهرستان رضوانشهر در کنار جاده اصلی روستای ساحلی تازه آباد رودسر (هم نام با شهر رودسر در شرق گیلان) قرار دارد. این روستا دارای سواحل ماسه ای پهناور و هموار است و در مدخل ورودی و کنار جاده اصلی تابلوی منطقه حفاظت شده قرقاول نصب شده است، که این استعداد نیز می تواند بر توان محیطی و جاذبه محل بیفزاید. در این مکان هیچ گونه امکانات و تأسیسات اقامتی یا پذیرایی وجود ندارد. 4-1- 8 ییلاقات ارده و پارگام برای رفتن به این ییلاقات باید از جاده ای زیبا و پر پیچ و خم عبور کرد. جاده دسترسی آسفالته است امّا در بعضی قسمت ها جاده خاکی می باشد. جاده بر روی دامنه کوهستانی احداث شده است. سمت راست سه تیغ های سنگی رخنمون دارند و مناظر صخره ای و زیبا را به وجود آورده است. سمت چپ، به دره و چشمه انداز جنگلی سرسبز دارد. گرداگرد درختان جنگلی با پیچک های زیبا پوشده شده است. این پیچک‎ها از نظر علم جنگل شناسی نوعی آفت برای درخت محسوب می شوند اما از نظر خلاقیت های طبیعی بر زیبایی جنگل افزوده است. ییلاقات اراده و پارگام در ارتفاع 700 متری از سطح دریای آزاد قرار دارد و جنگل دور تا دور آن را فرا گرفته است. مردم در طول سال در این محل سکونت ندارند و تنها در تابستان به عنوان خوش نشین در این نقاط سکونت می گزینند. در طی مسیر هیچ گونه علایم راهنمای گردشگری وجود ندارد و امکانات و تاسیسات برای گردشگران نیز وجود ندارد. تصویر شماره 4-24 نمایی از ییلاق پارگام در شهرستان رضوانشهر تصویر شماره 4-25 نمايي از دهستان ييلاقي ارده واقع در شمال غرب شهرستان 4-1-9 آبشار ویسادار (جاده آبویار) این پدیده زیبا در کیلومتر 15 مسیر جاده ای که شهر پره سر را به ییلاق برین و برزکوه مرتبط می کند واقع است. این آبشار در نوع خود کم نظیر است و بزرگ و پر آب می باشد. بر روی آن پل عابر پیاده احداث کرده اند که با عبور از روی آن آبشار در زیر پا قرار می گیرد و اطراف آن را جنگل سرسبز فرا گرفته است. در محل آبشار هیچگونه امکانات زیر ساختی و رفاهی وجود ندارد و تا کنون اقدام عملی برای بهره برداری در جهت توسعه طبیعت گردی انجام نگرفته است. در واقع منطقه و یسادار، بکر و دست نخورده است. تصویر شماره 4-26 آبشار ویسادارنمای بالا وآبشار ویسادارنمای روبرو 4-1-10 نهالستان پیلمبرا در میدان ورودی پره سر از جنوب نهالستان پیلمبرا قرار دارد. در این محل انواع گونه های جنگلی و پهن برگ از قبیل افرا، بلوط، توسکا، شیر دار، نمدار، گیلاس وحشی و مارانک تولید و در اختیار طرح های جنگل داری و جنگل کاری قرار می گیرد. تصویر شماره 4-27 نهالستان پیلمبرا در شهرستان رضوانشهر 4-1-11 پارک جنگلی دکتر درستکار این پارک در ضلع غربی جاده انزلی به آستارا قرار دارد و به نام مرحوم دکتر درستکار یکی از پایه گذاران جنگا شناسی در ایران نامگذاری شد. در مدخل ورودی پارک امکانات اولیه جهت استفاده خانوارها ایجاد شده است. این امکانات شامل سرویس بهداشتی، تاب و سرسره، باربیکیو، و چند سکو برای نشستن است. در داخل پارک انواع گونه های پهن برگ دیده می شود و بخشی از پارک به دلیل تراکم انواع درختی و غیر درختی، غیر قابل نفوذ است. این پارک می تواند به عنوان یکی از سایت های گردشگری طبیعت گردی خاص (توریست های طبیعت گرد خارجی و علمی، هیجان انگیز و صید و شکار) مورد بهره برداری قرار گیرد. تصویر شماره 4-28 پارک جنگلی دکتر درستکار در شهرستان رضوانشهر 4-1-12 پارک جنگلی گیسوم این منطقه به دلیل دارا بودن طبیعت زیبا وخاص خود مورد توجه بسیاری از گردشگران می باشد. پارک جنگلی مورد مطالعه در کنار جاده اصلی بندر انزلی به آستارا قرار گرفته و فاصله آن تا بندر انزلی 42 کیلومتر و تا هشتپر 25 کیلومتر و فاصله از مرکز استان 78 کیلومتر می باشد. وسعت این پارک 1058 هکتار است و قسمتی از جنگل های گیسوم را شامل می شود. ارتفاع همین مکان از سطح دریا 15 – تا 25 – متر است و طول متوسط منطقه حدود 4300 متر و عرض متوسط آن 2500 متر است. محدوده طرح پارک به صورت یک نوار جنگلی بازمانده از منطقه جنگلی کهن تالش دولاب واقع در شمال غربی استان گیلان و غرب دریای خزر در کیلومتر 43 جاده اصلی بندر انزلی به آستارا در بخش تالش دولاب واقع گردیده است که در جنوب آن رضوانشهر و در شمال شهر هشتپر قرار دارند. 114300102616000هم چنین از دیگر نقاط طبیعی دیدنی شهرستان رضوانشهر می توان به غار شلاش در ییلاق شاله رضوانشهر و مناطق ییلاقی اورما اشاره کرد. تصویر شماره 4-29 پارک جنگلی گیسوم در جنگلهای گیسوم 4-2 سطح بندی جاذبه های گردشگری روستایی درشهرستان رضوانشهر جاذبه های گردشگری شهرستان رضوانشهر دارای جنبه های زیباشناختی، گردشگری، تاریخی، فرهنگی و بعضا تقدس گونه می باشند. به همین دلیل در طول تاریخ مورد توجه شهروندان استانی و شهرستانی و مسافران و گردشگران داخلی و خارجی بوده و هستند. از اینرو سطح بندی و بررسی دقیق این گونه چشم اندازها بسیار با اهمیت است.چرا که ارزیابی و سطح بندی سیستم های گردشگری از یک سو به گردشگران در انتخاب سایت های گردشگری و در نتیجه رضایتمندیشان کمک می کند و از سوی دیگر مدیران نیز می‎توانند درک بهترو صحیح تری از چگونگی برخورد با اینگونه محیط ها به دست آورند (jinyang،et al.2002،422). در این تحقیق با استفاده از یک مدل ارایه شده بنام مدل Ep توسط منبع فوق پنج مولفه برای ارزیابی و سطح‎بندی جاذبه‎های گردشگری شهرستان رضوانشهر در نظر گرفته شده است که عبارتند از جذابیتهای پیرامونی، امکانات رفاهی، خدمات فرهنگی، دسترسی مناسب و اجتماعات محلی می باشد. سپس بعد از معرفی هریک از جاذبه های گردشگری شهرستان بطور جداگانه هریک که دارای مولفه های فوق باشد دارای امتیاز مثبت وهر یک که مولفه های فوق را نداشته باشد دارای امتیاز منفی می باشد. البته هریک از مولفه‎ها دارای زیرشاخه‎هایی بوده که در جدول آورده شده است. با استفاده از فرمول زیر جاذبه‎های گردشگری شهرستان رضوانشهر را مورد ارزیابی قرار می گیرد. در نهایت انجام كار به اين روش خواهد بود كه ابتدا جاذبه ها در جدول مربوطه ليست مي شود و سپس در هركدام از مؤلفه ها امتياز جاذبه قرار مي گيرد و سپس جمع امتياز ها با استفاده از فرمول فوق محاسبه مي‌شود و در نهايت رتبه هركدام از جاذبه ها مشخص خواهد شد. جدول 4-2 ماتریس مربوط به امتیازات و جاذبه های گردشگری شهرستان رضوانشهر مولفهجذابیتهای بیرونیامکانات رفاهیخدمات فرهنگیدسترسیاجتماعات محلیجمع امتیازEPنام محلفضای سبزهوای خوب و مناسبتسهیلات بهداشتیتجهیزات تفریحیاقامتگاهقهوه خانه سنتیگارد حفاظتیکارشناس فرهنگیبروشورمعرفی اثرجاده اسفالتهمجاورت با روستا و غیرهمثبتمنفیدشت دورا111111---118367/2منطقه حفاظت شده قرقاول11----1--115683/0ییلاقا ت ارده و پارگام111111---118367/2آبشار ویسادار11-------114757/0نهالستان پیلمبرا1111111--11925/4پارک جنگلی دکتر درستکار1111111-11110110پارک جنگلی گیسوم1111111--11925/4رودخانه شفارود111111---118367/2پل تاریخی پونل111111---118367/2اسپیه مزگت111111----17475/1جمع امتیازمثبت10108888401910763423/2منفی002222610910 تهیه و تنظیم ، میتراکلانتری ، 1393 با توجه به روش Ep از بین جاذبه های گردشگری در شهرستان رضوانشهر بیشترین مولفه را پارک جنگلی دکتر درستکار دارابوده که با دارابودن 10 شاخص از 11 شاخص بدست آمده از مولفه های پنج گانه فوق می باشد. این پارک دارای 10 امتیازمثبت و یک امتیاز منفی بوده و ضریب Ep یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 10 می باشد و رتبه اول را در این روش دارد و پس از آن پارک جنگلی گیسوم و نهالستان پیلمبرا با 9 امتیاز مثبت و 2 امتیاز منفی در رتبه یا سطح 2 قرارگرفته اند ضریب Ep یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه ها 5/4 می باشد. مناطقی مانند دشت دورا، ییلاقات ارده. پارگام، رودخانه شفارود، پل تاریخی پونل با 8 امتیاز در سطح یا رتبه 3 قرار گرفته و ضریب Ep یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه ها 67/2 می باشد. پس از آن اسپیه مزگت با 7 امتیاز در رتبه یا سطح 4 قرار دارد، ضریبp یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 75/1 می باشد. در نهایت منطقه حفاظت شده قرقاول با 5 امتیاز در رتبه یا سطح 5 بوده که ضریبEp یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 83/0 می باشد و آبشار ویسه دار با تمام جذابیتهای دیدنی خود بدلیل عدم امکانات مناسب و بی توجهی مسئولین با 4 امتیاز کمترین رتبه را در سطح شهرستان دارا بوده و ضریب Ep یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 57/0 می باشد. از نظر مجموع امتیازات در جاذبه های شهرستان رضوانشهر 76 امتیاز مثبت و 34 امتیاز منفی وجود داشته ضریبEp یا پتانسیل گردشگری در شهرستان رضوانشهر 23/2 می باشد. centercenterفصل پنجمبحث، نتیجه گیری و پیشنهادات00فصل پنجمبحث، نتیجه گیری و پیشنهادات 2527859848284 5-1 بحث و نتیجه گیری امروزه وجود پتانسيل‏هاي عظيم تاريخي و حتي طبيعي در ايران، اين كشور را به يكي از جذاب‏ترين مناطق گردشگري دنيا بدل نموده است وليكن با توجه به مشكلات موجود نظير پندارهاي غلط برخي گردشگران خارجي درباره ايران برخي مشكلات دست و پاگير اداري در سير ورود گردشگر و غيره باعث گرديده است تا از يكسو به اين مشكلات بر كميت و كيفيت صنعت گردشگري تأثير سوء داشته باشد و از سوي ديگر امر گردشگري در كشور آن طور كه شايسته است جدي تلقي نگردد. لذا به نظر مي‏رسد جهت پيشرفت در اين زمينه، به خصوص در بخش منابع طبيعي صنعت گردشگري ايران بايد : « به شيوه‏اي منسجم، كنترل شده و پايدار بر مبناي برنامه‏ريزي مؤثر، توسعه يافته و اداره گردد. به اين ترتيب توريسم منافع قابل ملاحظه‏ي اقتصادي را بدون ايجاد مشكلات جدي اجتماعي و زيست محيطي براي ايران در پي خواهد داشت و علاوه بر اين، منافع توريسم براي استفاده آتي حفظ مي‏گردد.» در اين ميان جاذبه‏هاي طبيعي و اكوتوريستي ايران قادرند در كنار توانمنديهاي ميراث فرهنگي كمك شاياني به بهبود وضعيت توريسم ايران نمايند و با توجه به اين كه بررسي و شناخت جاذبه‏هاي گردشگري هر استان اهميت زيادي دارند. لذا استان گيلان با توجه به داشتن محيطهاي بكر و زيبا « دريا و كوه» ميتوان پيش‏قدم توسعه و رونق صنعت توريسم در ايران باشد و با شناسايي مناطق مستعد به بررسي توانهاي محيط طبيعي و ارائه راهكارهاي مناسب جهت جلب و جذب گردشگري نمايد. شهرستان رضوانشهر در غرب استان گيلان و مسير جاده ترانزيتي سِنتو (فومن – ميانه) از داخل و جاده انزلي به آستارا از كنار آن به عنوان بخشي از اين پيكره پر جاذبه مي‏تواند با دارا بودن قابليت‏ها و و توانمنديهاي با ارزش به ويژه از نظر جاذبه‏هاي توریستی و اكوتوريستی در سطوح منطقه‏اي، ملي و بين‏المللي مورد توجه قرار گيرد و با جذابيت‏هاي ويژه خود مي‏تواند بنا به فصول سال زمينه‏هاي توريسم زمستانه و تابستانه را براي جهانگردان و ايرانگردان فراهم آورد به شرط آن كه اين جذابيت‏هاي بالقوه به فعليت برسند. از نظر زمینشناسی در شهرستان رضوانشهر کهنترین سنگهای پرهکامبرین از بین تشکیلات ژوراسیک به صورت برونزد پیدا شد. (هفته خونی، دشت دامن، پاییزه کنده، کنزخوار). این صخرهها و شکستگیها از چشمانداز جالبی برای گردشگری برخوردار است. - در سرتاسر شهرستان رضوانشهر آثاری از تشکیلات دورانهای اول، دوم، سوم، چهارم یافت می‎شود. از این ویژگی خاص میتوان برای مراکز علمی و دانشگاهی جهت بازدید میدانی بهره برد. - در اکثر نقاط کوهستانی شهرستان رضوانشهر به علت برونزدهای سنگیو شکستگیها صخره‎های با شیب تند و پرتگاهیبرای گردشگرانماجراجو میتواند محیطمناسب به حساب آید. - به علت سهولت دسترسی به این نقاط میتوان در فصل تابستان مسابقات کوهنوردی، سنگ، نوردی، صخرهنوردی، دامنهنوردی را در این مناطق برگذار کرد. - مرفولوژی بخش غرب و جنوب غرب شهرستان رضوانشهر با وجود دیوارههای تند و صخرهای و کاسه شکل میتوان جهت استفاده ورزشهای کایتسواری، گلایدر، سقوط آزاد... - استفاده از دیوارههای پرشیب و پرتگاهها برای گردشگران هنری و سینمایی از قبیل نقاشی، عکاسی، فیلمسازی، شکار و... از نظر توپوگرافی شهرستان رضوانشهر به صورتی است که از غرب به شرق از ارتفاع آن کاسته می شود و بخش غرب شهرستان رضوانشهر مرتفع و شیبدار و شرق آن به سمت دریا کمارتفاع و شیب نسبتاً کم دارد. - در اکثر نقاط سطح شهرستان رضوانشهر آنجایی که توپوگرافی نسبتاً صاف و هموار است آبادیهای تابستانی و ییلاقی واقع شد. برن، هفتخونی، چاران، پاییزه کنده، دشت دامن، گنزخورا، زندانه، ارده، وسکه، چروده و... - در ورودی حوضه شفارود در شهرستان رضوانشهر به علت نزدیکی به جاده انزلی – آستارا دو طرف جاده شفارود و بستر رودخانه محل مناسب جهت احداث تأسیسات گردشگری میباشد. «منطقه دوران» - در جنوب غرب شهرستان و در ارتفاع حدوداً 2000 متری (پاییزه کند، دشت دامن، گزخوران) به علت شیب داربودن و پوشش سریع میتوان در فصول گرم سال با برگزاری مسابقات اسکی روی چمن زمینه جذب و جلب مسافران را فراهم آورد. در جنوب غرب شهرستان رضوانشهر در ارتفاع 2800 متری ودر بلندترین نقطه سطح شهرستان رضوانشهر که اکثر مواقع پوشیده از برف است. در بخش بالای نزدیک خطالرأس به لحاظ توپوگرافی شیبدار میتوان پیست اسکی روی برف را جهت استفاده ایجاد کرد. - در غرب حوضه شفارود و دامنه مشرف به دهستان ارده و نزدیک قله برزکوه میتوان مسابقات اسب‎سواری و دوی استقامت را برگزار کرد. توپوگرافی خاص دهستان ییلاقی ارده در ارتفاع حدود 1000 متری در غرب شهرستان رضوانشهر و شرایط مطلوب آب و هوائی منجر به تبدیل شدن ارده به عنوان مکانی جهت زندگی دائمی مردم در تمام فصول سال گردیده است. جنوب دهستان ییلاقی ارده « چیرکنده » و بخشهای از شمال این منطقه (ارده کوشن) از زمین صاف و هموار برخوردار است که میتوان در این نقاط اقدام به احداث زمین گلف، فوتبال، پیست اسبسواری نمود. در اکثر نقاط نزدیک خطالرأس (زردخونی، کوه خیلگاه، چاران، برزکوه، زندانه، ارده کوشن، ...) شیب زمین بالای 50 درصد میباشد و این مناطق فاقد کاربری کشاورزی میباشد. میتوان از این نقاط در فصول سرد سال با برگزاری یک دور مسابقات اسکی روی برف و در فصول گرم سال اسکی روی چمن را برگزار کرده. . بخشها از جنوب غرب شهرستان رضوانشهر و شمال غرب دهستان ییلاقی ارده از دیوارههای پرشیب صخرهای برخوردار هستند میتوان از این نقاط برای افراد ماجراجو جهت صخرهنوردی استفاده نمود. در جنوب غرب شهرستان رضوانشهر (چاران – خانه میدان) زمین صاف و هموار و از چشمانداز بسیار زیبایی برخوردار است میتوان از این نقاط جهت احداث سازهای سبک و موقت مثل چادر – کمپ– کمپینگ... اقدام نمود. پوشش گیاهی به عنوان یکی از عوامل طبیعی حفاظت خاک، به حساب میآید و از چشم انداز منحصر به فرد نیز در فصول مختلف سال از نظر جذب گردشگر برخوردار است. شهرستان رضوانشهر به لحاظ شرایط آب و هوایی و خاک پوشیده از جنگلهای نادر در سطح ایران و حتی دنیا می‎باشد. پوشش گیاهی شهرستان در ارتفاعات پایین و میانبند به صورت جنگل و ارتفاعات بالا به صورت مرتع است. بالای 70% از سطح شهرستان دارای پوشش جنگلی پهن برگ و مابقی مرتع و در نتیجه می‎باشد. همانطور که در بخشهای مختلف این تحقیق اشاره شد. جاده ترانزیتی سِنتو (فومن – میانه) از داخل شهرستان رضوانشهر، استان گیلان را به استان اردبیل وصل میکند. پوشش گیاهی مسیر جاده میتواند محل مناسبی جهت استراحت مسافرین باشد که از این مسیر تردد میکند. - وجود راشستانهای بکر و منحصر به فرد در شمال غرب شهرستان رضوانشهر میتواند محیط مناسب جهت آموزش دانشپژوهان قرار گیرد. - تنوع پوششی جنگلی شهرستان رضوانشهر زمینه را برای محیطهای دانشگاهی جهت بازدید میدانی دانشجویان فراهم میآورد. - استفاده از پوشش گیاهی اطراف جاده جهت اسکان موقت مسافران و گردشگران رضوانشهرمیتواند محیط مناسب جهت عرضه گیاهان دارویی به بازار مصرف به حساب آید. - وجود تنوع گیاهی در فصول مختلف سال و شرایط آب و هوای انواع گلهای وحشی را در شهرستان رضوانشهر به وجود آورده میتوان در زمانهای مختلف سال با برگزاری جشنهای روستا و مسابقات مختلف در این مکان از پتانسیلهای محیطی منطقه حداکثر استفاده را به عمل آورد. . حوضه شفارود یکی از زیباترین مناطق طبیعی کشور در شهرستان رضوانشهر و جاده ارتباطی فومن – میانه یکی از بینظیرترین جادههای ترانزیتی کشور و حتی خاورمیانه محسوب میگردد. این جاده ارتباطی از سواحل استان گیلان شروع شده و بعد از پشت سر گذاشتن جنگلهای انبوه با گونههای درختی متفاوت در میانبند آرام آرام و با شیب نسبتاً کم خود را به ارتفاعات پوشید. از مرتع سلسله جبال البرز مرکزی رسانیده و پس از عبور از خطالرأس کوههای تالش به فلات آذربایجان غربی میرسد. زیبایی چشمانداز منحصر به فرد حوضه شفارود در حدی است که نظر هر بینندهای را در یک بار تردد به خود جلب کرده و یا وا می‎دارد. تا در اولین فرصت دوباره به این ناحیه سفر نمایند. بدین لحاظ تنها چشمانداز ظاهری جاده ارتباطی شفارود قابل اهمیت نمیباشد زیرا زیبایی خارقالعاده پیچ و خم و سنگهای عظیم بستر و تلاطم آب رودخانه از هیبت و عظمت بالایی برخوردار است که خود به تنهایی قادر به جذب گردشگران فراوانی خواهد بود. دائمی بودن آب رودخانه شفارود در طول سال باعث شده است که استفاده از آب این رودخانه همیشه برای افراد و کسانی که به این منطقه وارد میشوند مهیا باشد و دیدن رواناب این رودخانه که در لابلای سنگها این دره جریان دارد و درختان سر به فلک کشیده آن را احاطه کردهاند برای آرامش و تمدد اعصاب قابل توجه است حال با توجه به توان بالای منابع آب در ناحیه مورد تحقیق میتوان در زمینههای زیر برنامهریزی نمود: - نظر به اینکه در بخش ورودی حوضه شفارود سد مخزنی عظیم شفارود در حال احداث میباشد میتوان از دریاچه پشت سد جهت پرورش ماهی و زمینه ماهیگیری گردشگری را فراهم آورد. - تأثیر دریاچه پشت سد بر چشمانداز ناحیه و برنامهریزی جهت احداث مراکز تفریحی در مجاورت دریاچه و تهیه تعدادی قایقهای پدالی برای گردشگران. - استفاده از آب چشمهها جهت آشامیدن ساکنین و تهیه آب معدنی برای مصرف در شهرهای همجوار بازدید گردشگران علمی و دانشگاهی از نیروگاه آبی و آسیاب آبی در ارده ضمناً شرایط خاص آب و هوای ناحیه نیز میتواند در جذب گردشگر مؤثر میباشد. - وجود هوای سالم و بدون آلودگی محیط مناسب را در فصول گرم سال برای گردشگران فراهم میآورد. - وجود مه صبحگاهی و بعدازظهر چشمانداز زیبایی به ناحیه میبخشد. - ریزش بارانهای ریز و ملایم - ابرهای خروشان و جوششی - فشار مناسب هوا جهت استفاده بیماران قلبی. - تأسیس ایستگاههای هواشناسی و آشنا نمودن گردشگران با این قبیل از تأسیسات در مجموع جاذبه های گردشگری متنوع از جمله دشت دورا، ییلاقات ارده و پارگام و غیره، نهالستان پیلمبرا، آبشار ویسه دار، منطقه حفاظت شده قرقاول، پارک جنگلی گیسوم و پارک جنگلی دکتر درستکار، پل تاریخی پونل، رودخانه و سد شفارود و اسپیه مزگت در این شهرستان نیاز به توجه و برنامه ریزی دارند. با توجه به روشEp از بین جاذبه های گردشگری در شهرستان رضوانشهر بیشترین مولفه را پارک جنگلی دکتر درستکار دارابوده که با دارابودن 10 شاخص از 11 شاخص بدست آمده از مولفه های پنج گانه فوق می باشد. این پارک دارای 10 امتیازمثبت و یک امتیاز منفی بوده و ضریبEp یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 10 می باشد و رتبه اول را در این روش دارد و پس از آن پارک جنگلی گیسوم و نهالستان پیلمبرا با 9 امتیاز مثبت و 2 امتیاز منفی در رتبه یا سطح 2 قرارگرفته اند ضریبEp یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه ها 5/4 می باشد. مناطقی مانند دشت دورا، ییلاقات ارده. پارگام، رودخانه شفارود، پل تاریخی پونل با 8 امتیاز در سطح یا رتبه 3 قرار گرفته و ضریب Ep یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه ها 67/2 می باشد. پس از آن اسپیه مزگت با 7 امتیاز در رتبه یا سطح 4 قرار دارد، ضریبEp یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 75/1 می باشد. در نهایت منطقه حفاظت شده قرقاول با 5 امتیاز در رتبه یا سطح 5 بوده که ضریب Ep یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 83/0 می باشد. و آبشار ویسه دار با تمام جذابیتهای دیدنی خود بدلیل عدم امکانات مناسب و بی توجهی مسئولین با 4 امتیاز کمترین رتبه را در سطح شهرستان دارا بوده و ضریب Ep یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 57/0 می باشد. از نظر مجموع امتیازات در جاذبه های شهرستان رضوانشهر 76 امتیاز مثبت و 34 امتیاز منفی وجود داشته ضریب Ep یا پتانسیل گردشگری در شهرستان رضوانشهر 23/2 می باشد. 5-2پیشنهادات با توجه به مشاهدات میدانی و مصاحبه با مسئولین میزان استفاده از منابع گردشگری در شهرستان رضوانشهر در سالهای اخیر خوب بوده و بیشترین گردشگردر فصل تابستان به این شهرستان ورود کرده است. از نظر مسئولین توسعه گردشگری در شهرستان بیشتر به سمت ییلاقات بوده و این ییلاقات به همراه سایر مناطق سرسبز وچشم اندازهای بکر طبیعی در جزو استعدادهای بالقوه برای سرمایه گذاری در بخش گردشگری می باشند. لذا اکوتوریسم یا طبیعت گردی را در اولویت اول قرار داده تا باعث افزایش گردشگران وافزایش درآمد مردم منطقه باشد. همچنین با ایجاد مراکز توریستی می توان باعث کاهش مهاجرت و بهبود وضعیت اقتصادی در شهرستان رضوانشهرشداز جمله پیشنهاداتی که مورد نظر بوده میتوان به شرح زیر بیان نمود. - شناخت نیازهای این صنعت در ابعاد مختلف با توجه به استعدادهای طبیعی شهرستان رضوانشهر شناسایی تمام نقاط مستعد جهت اسکان موقتی و دائمی مسافرین در فصول مختلف سال و این امر مستلزم آن است که تمام ییلاقات و آبادیهای سطح شهرستان رضوانشهر که بالای 20 خانوار در آنجا بطور دائمی سکونت دارند. - حمایت از مشارکت بخش خصوصی و نظارت بر آن در زمینه ایجاد و اجرای طرحهای توریستی - دادن خدمات زیربنایی از قبیل برق - آب - تلفن - راه و. . به آبادیهای سطح شهرستان رضوانشهر - پیشنهاد دهکده توریستی و ییلاقی ارده - ایجاد اردو گاهها و امکانات توریستی و تفریحی در حاشیه رودخانه - اجرای طرح گردشگری در مسیر رودخانه شفارود تا ییلاق زندانه - واگذاری بخشی از مناطق طبیعی متعلق به منابع طبیعی به بخش خصوصی جهت ایجاد فضاهای لازم برای گردشگران، بارعایت نمودن و حفظ محیط زیست - دادن وام های باسود کمتر جهت ایجاد فضاهای گردشگری - احداث هتل ها و مراکز تفریحی سالم در مناطق مختلف شهرستان - ایجاد تله کابین در منطقه - انجام تبلیغات موثر در معرفی و شناسایی مناطق توریستی و اکوتوریستی - فراهم نمودن امکانا ت بهداشتی و خدماتی در حاشیه رودخانه و مناطق توریستی دیگر - زیباسازی کنار سد شفارود و استفاده از پتانسیل موجود در آن - ایجاد پارکینگ یا مناطقی جهت پارک ماشین در حاشیه رودخانه شفارود - احداث خانه های اجاره ای موقت با قیمت مناسب - برنامه ریزی مناسب جهت امنیت گردشگران در مناطق جنگلی و غیره - نصب پلاگارد های لازم درجاده های حاشیه رودخانه - آسفالت نمودن جاده ارتباطی روستاهای بالای 20 خانوار. - نصب چند تابلوی راهنمایی – رانندگی در مسیرهای ارتباطی - تأسیس یک شرکت گردشگری و آژانسهای مسافرتی - نصب نقشهها و تابلوها جهت راهنمایی مسافران به نقاط بکر و دست نخورده طبیعی در سطح شهرستان رضوانشهر. مکانیابی و احداث صندلی و نیمکتهای بتنی در مسیر جاده سِنتو جهت استراحت مسافرین. تعریض برخی از راههای ارتباطی تبلیغات از طریق رسانههای ارتباط جمعی از قبیل صدا و سیمای شبکه استانی، روزنامههای محلی - استانی و پوستر. تسهیلات اقامتی و اسکان مسافرین در قالب مسافرخانه، رستوران، قهوهخانه سنتی، مهمانسرا و ایرانگردی و... مستقر نمودن چندین کمپینگ و چادر در اطراف ییلاق ارده برن – زندانه – دشت – دامن – برزکوه. ایجاد دفاتر تور سیاحتی و آژانسهای مسافرتی در شهرستان رضوانشهر و مرکز استان جهت تورگردانی به ییلاقات شهرستان رضوانشهر ایجاد مراکز فروش و تهیه مواد غذایی و صنایع دستی برای گردشگران - آمادهسازی مکانیابی برای احداث میادین اسبسواری و تنیس - گلف - فوتبال - والیبال... در نقاط مستعد از قبیل برن - زندانه - دشت دامن - روشن ده و. . . - ارتباط با مراکز علمی و دانشگاهی جهت اعزام دانشجویان برای بازدیدهای یک روزه از محیطهای طبیعی شهرستان رضوانشهر. - ایجاد پارک حیات وحش - برگذاری مسابقات رالی کوهستان در سطح ملی - احداث تلهکابین و تلهسی در شمال غرب و جنوب غرب شهرستان رضوانشهر امید میرود در صورت انجام برنامههای ارائه شده در این تحقیق شاهد توسعه و رشد همه جانبه از قبیل اشتغالزایی، بهبود وضع معیشتی ساکنین – ایجاد رفاه نسبی برای گردشگران بخصوص مردم استان گیلان باشیم. 5-3-آزمون فرضیه ها فرضیه اول به نظرمی رسد درشهرستان رضوانشهر گردشگری روستایی توسعه یافته است. با توجه به یافته های موجود در فصل چهارم پایان نامه فوق و وجود جاذبه های گردشگری متنوع طبیعی و انسانی در شهرستان رضوانشهر و امتیازات بدست آمده از روش پتانسیل گردشگری اکثر جاذبه های گردشگری درشهرستان از نظر امکانات رفاهی محروم بوده و یا بدرستی معرفی نشده اند لذا براین اساس گردشگری روستایی در این شهرستان توسعه نیافته است ولی با توجه به مشاهدات میدانی نگارنده در برخی از مناطق روستایی شهرستان بدلیل ورود گردشگران و مهاجرت معکوس توسط روستاییان به شهر رفته هرچند بصورت موقت و فصلی گردشگری روستایی دراین مناطق توسعه یافته و این امر را می توان در اکثر ییلاقات مانند ارده، روشنده، دورا و پارگام وغیره دید بنابراین پاسخ فرضیه فوق مثبت بوده درشهرستان رضوانشهر گردشگری روستایی توسعه یافته است. فرضیه دوم توسعه نظام گردشگری روستایی در شهرستان رضوانشهر مناسب است. عدم توجه و برنامه ریزی لازم در مناطق روستایی شهرستان رضوانشهر و تغییر کاربری اراضی در مناطق روستایی بخصوص در سالهای اخیر با توجه به ورود گردشگران بومی وغیر بومی به این مناطق بکروطبیعی وساخت ویلا بدون توجه به فرهنگ رایج روستا وشرایط آب وهوایی این مناطق باعث شده که این روستاها ازنظر ظاهری توسعه یافته به نظر برسند. چون ورود این گردشگران با عث می شودتا برخی امکانات رفاهی و خدمات حتی بصورت فصلی در این مناطق بوجود آمده و باعث افزایش درآمد روستایی و ایجاد اشتغال برای آنان گردد. لذا می توان بیان نمود که نظام گردشگری در برخی از مناطق روستایی این شهرستان از جمله ییلاقات ارده، روشنده و غیره بدلیل ورود گردشگران مناسب بوده و پاسخ فرضیه فوق مثبت می باشد. منابع و مأخذ ابراهیمی، عبدالحمید، 1376، تاثیر جهانگردی بر متغیر های اقتصادی، محیطی، فرهنگی، و اجتماعی ایران، مجموعه مقالات نخستین همایش جهانگردی و جمهوری اسلامی ایران، جلد 1 پاپلی یزدی، محمد حسین و لقایی، مهدی، 1385، گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، انتشارات سمت، چاپ اول پدریان، مرتضی، 1374، اثرات اقتصادی و فرهنگی توریسم، مقلات برگزیده سمینار اصفهان و جاذبه های ایران گردی و جهانگردی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان تولایی، سیمین، 1386، مروری بر صنعت گردشگری، انتشارات دانشگاه تربیت معلم تهران، جولیا شارپلی، ریچارد، گردشگری روستایی، 1380، ترجمه رحمت اله منشی زاده و فاطمه نصیری، نشر تهران چاک، وای. گی. 1377، جهانگردی در چشم اندازی جامع، ترجمه علی پارسیان و سید محمد اعرابی، انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی تهران حافظ نيا، محمد رضا، 1387، روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت خوب آیند، سعید، 1383، بررسی و تعیین درجه توسعه یافتگی شهرستانهای استان ایلام، رشد آموزش جغرافیا، دوره نوزدهم، شماره 2، ص 28. دیبایی، پرویز، 1371، شناخت جهانگردی، انتشارات علامه طباطبایی تهران رحيم‌پور، علي، ۱۳۸4، تسهيلات جهانگردي ژاپن، نقش هستي، رسانه كاج، تهران رضوانی، علی اصغر، 1374، جغرافیا و صنعت توریسم، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ دوم رنجبریان، بهرام و زاهدی، محمد، 1379، برنامه ریزی توریسم در سطح ملی و منطقه ای، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان زاهدی، محمد، 1385، اثرات سیاسی مثبت و منفی توسعة گردشگری، سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی وگردشگری استان اصفهان سازمان جغرافیایی ارتش، 1385، نقشه توپو گرافی شیت اسالم، خلخال، رضوانده ، طهارم، مقیاس 50000 :1 سازمان زمین شناسی ایرا ن، 1372، نقشه زمین شناسی استان گیلان، مقیاس 250000 :1 سازمان زمین کشور، 1382نقشه زمین شناسی خلخال –رضوانشهر، مقیاس 1:100000 سازمان هواشناسی استان گیلان، 1387، داده های اقلیمی ایستگاه مورد مطالعه سالنامه آماری استان گیلان، 1387، سرشماری نفوس مسکن شهرستان رضوانشهر. . شریفی نیا، زهرا، 1390، ارزیابی و سطح بندی سیستم گردشگری روستایی و نقش آن در توسعه منطقه ای (مطالعه موردی جاذبه های تاریخی سیستان)، همایش ملی گردشگری، اقتصاد و بازار یابی، دانشگاه آزاد واحد بابل شهماری اردجانی، رفعت؛ 1383، طرح بررسی توانها و تنگناهای محیطی دهستان ییلاقی اراده جهت جذب توریسم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا شهماری اردجانی، رفعت؛1385، طرح بررسی توانها و تنگناهای طبیعی حوضه شفارود جهت توسعه صنعت اکوتوریسم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا شهماری اردجانی، رفعت؛1386، شناخت تواناییهای طبیعی حوضه شفارود شهرستان رضوانشهرگامی جهت توسعه اکوتوریسم، مجله سرزمین، شماره 16 علیجانی، بهلول، 1381. آب وهوای ایران ، انتشارات پیام نور عليزاده، امین و ديگران، 1374، هوا واقلیم شناسی، انتشارات فردوسی مشهد علیزاده، امین، 1377، اصول هیدرولوژی کاربردی، انتشارات آستان قدس، چاپ دهم قره نژاد، حسن 1386، مقدمه ای بر توسعه گردشگری و مهمان پذیری، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد کارگر بهمن، 1386، اکولوژی محیطی و رشد صنعت گردشگری، سپهر دوره شانزدهم، شماره شصت و سوم پائیز کاظمی، مهدی، 1385، مدیریت گردشگری، تهران، انتشارات سمت، کریس کوپر و دیگران، 1380، اصول و مباني جهانگردي ترجمه اکبر غمخوار، نشر فرآماد لانکوار، روبر، جامعه شناسی جهانگردی و مسافرت، 1381، ترجمه صلاح الدین محلاتی، انتشارات شهید بهشتی معصومی، مسعود، 1385، ماهیت گردشگری، انتشارات پیک کوثر، چاپ اول مقصودی، مهران و نکوئی صدری، بهرام، 1386، ژئوتوریسم دریچه ای نو به سوی توسعه صنعت گردشگری ایران، سپهر، دوره شانزدهم، شماره شصت و چهارم، زمستان1386 منشی زاده، رحمت الله، 1384، اندر مقوله گردشگری، تهران انتشارات پیام منشی زاده، رحمت اله، 1376، جهانگردی، انتشارات مسعی، چاپ اول مهندسان مشاور شمال، 1380. بررسی اقلیمی طرح جامع آب ایران، وزارت نیرو مهندسین مشاور پندام، 1372، گزارش مطالعات زمین شناسی ناحیه ای، و تکنولوژی و لرزه خیزی، جلد پنجم مهندسین مشاور جامآب، 1373، مطالعات شناسایی سرشاخه های تعدادی از رود خانه های گیلان. نجفقلی زاده بازارگرد، مریم، 1387، راهکارهای توسعه روستایی با استفاده از مدل اسکالوگرام در شهرستان فومن، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد رشت الوانی، مهدی و زهره دشتی، شاهرخ، 1373، اصول و مبانی جهانگردی، انتشارات بنیاد، مستضعفان، چاپ اول وزارت کشاورزی، 1370، نقشه قابلیت و استعداد اراضی استان گیلان، مقیاس 250000 :1 وزارت کشاورزی، 1372، نقشه کاربری اراضی و پوشش گیاهی استان گیلان، مقیاس 1:100000 همایون، محمد هادی، 1384، جهانگردی، انتشارات پیام، چاپ اول Abstract Nowadays، by increasing growth of urban population and pollution، natural areas with clean and quiet environment welcome and accept large amount of travelers، who come out of their homes to spend their leisure time. Rezvanshahr County in the west part of Guilan Province has many eco-touristic and touristic attractions; and native and non-native tourists have always paid great attention to this city because of its proximity to the straight road of Anzali – Astara، its forested and pristine zones and lush mountains. Research method in this study has been basic، descriptive- analytical methods and through tourism potential method (EP)، and the method of data collection is library، documentary and field work. Research results indicate that، there are، in Rezvanshahr، many tourist attractions، which most of them have not been identified and introduced، and therefore، this city has been deprived in aspect of facilities and services. According to EP method ، among tourist attractions in Rezvanshahr، the main factor is belong to Dr. Dorost kar Forest Park، which contain 10 factors of 11 derived indices from above five factors. The park has 10 positive points and a negative one، and EP coefficients or tourism potential in this attraction is 10، so the first rank in this method is belonging to it. And then، Gisom Forest Park and Pilimbara Nursery، respectively with 9 positive points and 2 negative one are in second level، and EP coefficients or tourism potential in these attractions is 4.5. Areas such as Dora Plain، Arde and Pargam Summer Highlands، Shafaroud Rivers، Poonal Historic Bridges، with 8 points are at third level and EP coefficients or tourism potential in these attractions is 2.67. After that، Espiye Mezgat، with 7 points is in level 4 and EP coefficients or tourism potential in this attraction is 1.75. Ultimately، Gharghavol Protected Area، with 5 points is in the rank of 5، and EP coefficients or tourism potential in this attraction is 0.83. And Visedar Waterfall، in spite of all its attractive attractions، due to lack of proper facilities، and lack of authorities’ attention، with 4 points، has the lowest rank in this city and EP coefficients or tourism potential in this attraction is 0.57. According to total scores in Rezvanshahr attractions، there have been76 positive points and 34 negative ones، and EP coefficients or tourism potential in this County is 2.23. Keywords: Tourism، Ecotourism، EP Method، Rezvanshahr County، Guilan Province 2542489610337