مبانی نظری رهبری خدمتگزار و رفتار شهروندی سازمانی

قسمتی از متن:

تعریف رهبری خدمتگزار :
کلمه خدمتگزار در تئوری رهبری خدمتگزار اشاره به رویکردی اخلاقی داشته و تأکید بر توانمندسازی اخلاقی دیگران دارد. همیلتون (2008) بیان می دارد، گرین لیف هیچ گاه رهبری خدمتگزار را تعریف نکرد، در مقابل او بر روی رفتارهای خاص این گونه از رهبران و تأثیر آنها بر پیروانشان متمرکز بود (Anderson , 2009) . گرین لیف عنوان می کند که مهمترین عاملی که یک فرد به واسطه آن می تواند یک رهبر بزرگ شود این است که در درجه اول یک خدمتگزار بزرگ شود (Crippen , 2005). او عنوان می کند که در رهبری خدمتگزار، ‌اول خدمت کردن و بعد رهبری کردن حاکم است، به عبارت دیگر در حالی که رهبری در عرصه سازمانی بر مبنای هدایت پیروان جهت کسب اهداف خاص و از پیش تعریف شده سازمان می باشد، رهبری خدمتگزار انگیزه اول و اصلی خود را خدمت به دیگران معرفی می کند. گرین لیف (1977) در بیان فلسفه این عمل عنوان می کند : اهمیت دادن به مردم و خدمت به آنها موجب ایجاد یک جامعه خوب می شود. اگر جامعه ای خوب ساخته شود، محبوب تر شده و فرصت بهتری برای افزایش خدمت و عملکرد در اختیار مردم خواهد بود (Humphreys , 2005). رهبری خدمتگزار با حس طبیعی برای خدمت به دیگران آغاز شده و سپس به طور آگاهانه افراد را مشتاق به رهبری می نماید (Spears , 2005) . رهبری خدمتگزار از این جا شروع می شود که شخص احساس می کند می خواهد خدمت کند، سپس با یک انتخاب هوشیارانه به آن می رسد. پیش فرض رهبری خدمتگزار این است که رهبران این پیش فرض را قبول داشته باشند که آن ها دارای موقعیت های مناسبی برای خدمت به پیروان و کارکنان خود هستند (Anderson , 2009). گرین لیف تفاوت رهبری خدمتگزار را با دیگر مدل های رهبری در این می داند که در آن ها رهبری کردن در درجه اول قرار دارد اما در رهبری خدمتگزار ، خدمت کردن اولویت دارد نه رهبری کردن. رهبر خدمتگزار قبل از این که رهبر باشد، خدمتگزار است و به نیازهای دیگران بیش از علایق و خواسته های خود بها می دهد و تمام تلاش او بر این است که با فکر ، احساس و عمل خود ، مردم را به آنچه که می خواهند باشند، کمک کند. در رهبری خدمتگزار، نیازهای اعضای سازمان مقدم بر موفقیت سازمان است. رهبری خدمتگزار، رهبری را به عنوان یک موقعیت و مقام نگاه نمی کند بلکه آن را به عنوان فرصتی برای خدمت به دیگران می بیند (Smith et al 2004). گرین لیف معتقد بود هدف نهایی رهبری خدمتگزار کمک به دیگران است تا آن ها خدمتگزار شوند و بدین ترتیب تمامی جامعه نفع ببرد.
لوب (1999) عنوان می کند که رهبری خدمتگزار یک درک و عمل از رهبری است که منفعت دیگران را جایگزین منافع شخصی رهبر می کند. رهبری خدمتگزار، ارزشمندی دیگران را ارتقا می دهد و موجب رشد و توسعه افراد می شود، اجتماع سازی می کند، بر مبنای اخلاق و اصالت عمل می کند و قدرت و مقام را به نفع دیگران تقسیم می کند (Laub et al, 1999). پاترسون (2003) در تعریف رهبری خدمتگزار عنوان می کند که آن ها رهبرانی هستند که سازمان را به وسیله تمرکز بر پیروانشان رهبری می کنند. به عبارت دیگر توجه به پیروان مقدم بر توجه به سازمان است. در درون رهبری خدمتگزار، فضیلت وجود دارد که موجب کیفیت اخلاقی مثبت در یک فرد و تعالی اخلاقی در او می شود. رهبری خدمتگزار دربرگیرنده ویژگی نوع دوستی و عشق و محبت هستند. به دنبال اعتمادسازی هستند و نقش بصیرت دهی را برای پیروان دارند (Patterson et al, 2003). برکنمیر و دیگران (2003) در تعریف رهبری خدمتگزار اظهار می کنند که رهبران خدمتگزار تمایلات و منافع شخصی خود را کنار می گذارند و در پی تحققق نیازهای فیزیکی، عاطفی و معنوی دیگران برمی آیند (Brikenmeier et al , 2003) .
محققان بر این عقیده اند که رهبران خدمتگزار افرادی هستند که دارای خودپنداری بالایی هستند، خودپنداری به معنی خود تصویری، عزت نفس، خود ادراکی و خودآگاهی است. بنابراین رهبرانی که خودپنداری بالایی دارند از تفکرات، اعتقادات و ارزش هایشان آگاه هستند. آنها به طریقی سازگار با خودپنداریشان رفتار می کنند. بنابراین نیت اولیه رهبران خدمتگزار یعنی خدمت کردن از خودپنداری آن ها به عنوان یک فرد اخلاق مدار و با فضیلت برمی خیزد (Sendjaya et al, 2002). بر اساس نظر همیلتون و بین نقطه اشتراک همه تعاریف مربوط به رهبری خدمتگزار تمرکز بر دیگران و برآورده کردن نیازهای دیگران و گروه و همچنین برای کسانی که با سازمان در ارتباط هستند، می باشد (Anderson , 2009) .